Elegia Sanctissimae Dei genetrici, Mariae Lauretanae (1656), versio electronica

Auctor

Fran Krsto (II.) Frankopan (Frankapan), 1643-1671.

Fons

Frankopan, F.K. (1995) ‘Elegia Sanctissimae Dei genetrici, Mariae Lauretanae, Piceni, Italiae, Orbis totius miraculo, suae Reginae, suae Spei, uni suo Amori. Franciscus Christophorus Comes de Frangipanibus, Humillimus, ac Obsequentissimus Cliens, et Famulus.’, preveo D. Novaković. In: Fran Krsto Frankopan, Djela (prir. Josip Vončina). Zagreb: Matica hrvatska, pp. 58–75.

Bibliographia

1. Frangipani, F.C. (1656) Querimoniae piae illustrissimi domini Francisci Christophori de Frangipanibus ... ob discessum Virginis domus tersacto Lauretum. Maceratae: apud heredes Grisei. Available at: http://id.sbn.it/bid/UM1E011804.
2. Frankopan, F.K. (1794) Divoto pianto composto in versi latini. Dai Rorchj del Sartorj. Available at: https://books.google.hr/books?id=yM1hAAAAcAAJ&pg=PA15.
3. Frankopan, F.K. (1995) ‘Elegia Sanctissimae Dei genetrici, Mariae Lauretanae, Piceni, Italiae, Orbis totius miraculo, suae Reginae, suae Spei, uni suo Amori. Franciscus Christophorus Comes de Frangipanibus, Humillimus, ac Obsequentissimus Cliens, et Famulus.’, in preveo D. Novaković (ed.) Fran Krsto Frankopan, Djela (prir. Josip Vončina). Zagreb: Matica hrvatska, pp. 58–75.
4. Potočnjak, S. (2018) ‘Prvotisak elegije Frana Krste Frankopana iz 1656. godine (Querimoniae piae, Macerata, 1656.)’, Fluminensia: časopis za filološka istraživanja, 30(2), pp. 7–28. Available at: https://doi.org/10.31820/f.30.2.1.

Elegia Sanctissimae Dei genetrici, Mariae Lauretanae, Piceni, Italiae, Orbis totius miraculo, suae Reginae, suae Spei, uni suo Amori. Franciscus Christophorus Comes de Frangipanibus, Humillimus, ac Obsequentissimus Cliens, et Famulus

Flete meos casus, mea tristia fata, sodales,
Flete, mei si quis pectora tangit Amor.
Una meos luctus solatur, sola dolores
Unda oculi lenit, sola beat lacryma;
Flete, perennantis date munera grata doloris, (5)
O socii; lacrymas, qui negat, ille ferus.
Virgineae ipse Domus toto non immemor aevo
Flens dixi: "Heu votis fata inimica meis!"
Maesta repercussa sonuerunt littora voce
Non semel: "Heu votis fata inimica meis!"
Illyrici flevere lacus, tuque, Histria, flesse
Diceris, Alma Domus cum raperetur agris.
Adriacae testor plorantis murmura lymphae,
Testor Dalmaticis cognita saxa fretis:
Luximus, et nunquam tantum luxisse pigebit!
Quis modus in luctu, quis, precor, in lacrymis?
Sunt oculis lacrymae, sunt et sua flumina nostris
Luminibus, madidas en rigat unda genas.
Irrigat unda genas? Praeceps quin flumen ocellos
Obruit et mersis innatat unda genis:
Pectore - quis credat? - suspiria ducere nostro,
Et Superum pietas cogit et Alma Parens.
Antiquum pia Virgo jubet renovare dolorem,
Provocat et maestum carmina divus amor.
Tecta augusta Dei nostros exosa Penates
Rapta queror; fletus reddite Rapta mei.
Triste placet carmen ductum per Saecula terna:
"Blanda redi Virgo, Virgo Maria redi!"
Non audituris carmen deducimus astris:
"Blanda redi Virgo, Virgo Maria redi!"
Felices recolit Picenus laetior annos,
Et petit advectae Templa superba Deae.
Templa pius repetit Divino numine plena
Aethereis referens munera muneribus.
Ad sua sacra manus properant, altaria donis
Addunt; thuricremis addite dona focis;
Arae florifero virides de germine fiant,
Et velet Divae nexa corona lares.
Munera, Arabs, funde et redolentes funde corollas,
Mitte Ebur, Inde, tuum; thura, Sabaee, tua!
Undique collectae properant ad limina gentes,
Sydereas gratae devenerantur opes.
Conclamant omnes: "Veniens Regina triumphet,
Regnet, io, revolans Virgo! triumphet, io!"
Blandisonis laetum concentibus aera mulcet
Turba repercussum fundere sueta melos:
Argutam movet ille lyram plectroque coercet,
Hic lituos animat, personat ille tubis;
Alter sollicitas edocta repellere curas
Praepetibus digitis organa blanda premit.
Ille canit: "Venit Coeli Regina, Maria!"
"Ad nos venit, io, venit!" et ille canit;
Plaudentesque tubae centenoque aera boatu
Templa salutarunt, mista dedere sonos.
Sacratae rutilos flammae cinxere penates, (55)
Cinxeruntque faces, sydera lapsa putes.
Lampade Virginei micuerunt culmina Tecti,
Altus et innocuo fulsit ab igne tholus.
Plaudit humus, ridet; pariter juvenesque senesque
Risere, et risus pignus amoris erant (60)
Quis tua, Lauretum, quo nil foelicius orbis
Vidit, Piceni gaudia quis referat?
Me tamen - ah pietas! - justas miscere querelas,
Mistaque cum lacrymis fundere verba juvat.
Ite, mei fletus, rorantes, ite, dolores: (65)
Vos eritis cordis pignora chara mei!
Ite, meae lacrimae, gemitus tacitique doloris
Ite, Oratrices, tristia verba date!
Sol meus Illyrici sine me revolavit ab undis;
Exui ego aeterna nocte sepultus agor. (70)
Sol mihi Virgo fuit quondam; fuit illa, nec ultra est,
Dalmaticas ultra non beat illa plagas.
Lauretae tenet ille solum, beat illa feraces
Piceni colles, culmina laeta beat.
Me miserum! Nostris oculis procul ergo fugatam (75)
Virgineo vetitum est ducere ab ore diem?
Sol formose, vale! Nullos amo cernere Soles;
Virgine non visa, cuncta videre grave est.
Quid sine Sole suo, quid tellus nostra videbit,
Ni formosa suae Virginis ora videt? (80)
Quid Frangipanum mendax decora alta recenses
Fama? Sile proavos, stemmata clara sile!
Ah genus invisum! Meret domus inclyta quondam:
Quale erit erepta Virgine grande decus?
Sol erat, ah, Virgo; solemque imitata refugit (85)
Oris, Lauretum, pulchrior orta tuis.
Qui semel occiderant, potuere resurgere Soles;
Nocturnisque dies surgit ab exequiis:
En semel occubuit nostro lux publica regno,
Nec dabitur tantam posse videre diem. (90)
Nempe nova renuunt de sede remittere Divam,
Et praedam Cives, quam rapuere, tenent.
Esse quid hoc dicam? tantumne Italia furax
Ausa nefas? Tantum? Barbara, saeva, ferox!
Regna petis? Pelagi tumidas pete regna per undas, (95)
I, rape Pactoli seu Garamantis opes,
Ultro ubi gemmiferis funduntur munera ripis,
Flavaque littoreos ditat arena sinus,
Aut ubi puniceis argentea lympha coraliis
Mixta coruscanti turbine saxa beat.
Invida quid nostros gestis praedarier agros?
Quidve huc evectis insidiare opibus?
Insidiosa suos ad Divae nobile furtum
Erudiitque oculos erudiitque manus.
Nunc mihi fas litem regnis intendere vestris
Piceni et querula voce ciere forum.
Nunc mihi furaces Italos fas dicere et omnem
Ausoniam furti sollicitare ream.
Haec mihi dona Deus, mihi dexter misit Olympus:
Nec rapere aethereae dona verere manus?
Sed quid, stulte, minas? Quidve haec incondita fundo?
Numinis aeterni munera falsa putem?
Fallis, Olympe, tuos nunquam neque falleris ipse:
Astra fefellistis? Fallere at Astra pudet!
Virgo suos, vereor, vana spe lusit amantes.
Ah, sic non solitis ludis imaginibus?
Parce precor Virgo, nostro laetata dolore!
Anne meis hauris gaudia de lacrymis?
Tu furtum suades, Italum spolia ampla referre
Annuis, heu nostras nil miserata preces!
Non is bella minax movit, non ille carinis
Vexit in Illyricas, agmina mille, plagas.
Non miles patriam, non moenia terruit hostis,
Armisono nusquam murmure pavit humus.
Ipsi hostes; nostris exarsit laeva triumphis
Dextera! Proh, nostrae te pepulere manus!
Te noster, Virgo, pepulit malus ardor, avaros,
Virgo, fugis, fateor: sprevimus immeriti!
Hinc igitur faciles raperis, mea Diva, per auras
Lauretae silvis impositura pedes.
Tersactum linquis, quondam juga amata, colonis
Nunc deflenda suis: non reditura fugis!
Heu dolor! Et tantos quisnam exaequare dolores
Fando queat? Pylii tempora longa petat.
Non me fuit satius nunquam vidisse Penates
Numinis, aut vultus, Virgo decora tuos?
Quem non aspexit, clausum non novit Olympum
Lucis egens, fleret sidera visa semel.
Risimus incolumes cum nostris appulit oris
Virgo Palaestinis aequore vecta jugis.
Vidimus Adriacis Nereum nova ponere lymphis,
Iratis lymphis, jura jubente Deo.
Saxifragae siluere undae, siluere procellae:
Arsit Neptunus subdere colla Domo.
Tecta ferebantur mites calcantia fluctus,
Tuta per aequoreas Virgo regebat aquas.
Non surgit malus, remis, velisque carebat,
Remige non moto navigat illa Deo.
Virginis ardentes gaudent tetigisse volantis
Aligeri tectum subjiciuntque manus.
Subjecit Raphael, humeroque insignis eburno
Subjecit Michael: pondera amata placent.
Et vehit et vehitur Domus alma silentibus umbris;
Astra fuere faces, nox fuit ipsa dies.
Sidera per tacitae tremuere silentia Lunae
Exulis admirata aequore solis iter.
Quin placido resonant maria alta fragore: "Maria"
Reddidit et gratos unda marina sonos.
Miramur navis genus, inscia pectora terror
Cum subit, audaces non jubet esse timor.
Quid plura? En tandem nostris allabitur oris
Sacra Domus, votis o memoranda Domus!
Littora nulla tenent, non mordax anchora cursus
Sistit, desertis fluctibus illa volat.
Alta ubi Tersacti tolluntur culmina et umbris
Densior excelso germine sylva viret,
Est locus immensum spatio deductus aprico
Desuper Adriacis imperiosus aquis.
Grandia sublimem decorare cacumina gaudent,
Gaudent et lucus, planitiesque patens.
Huc vectae pavidi veneramur templa Parentis.
Limina quisque timet tangere fixa Domus.
Cernimus, haeremus, nec visis credimus ipsi:
Tecta quis in nostros intulit ista sinus?
O Pietas! O Sacra Fides! Spectacula mira!
Est Polus an Domus haec? Regia tecta Dei!
Ergo Palestinis, superi, vexistis ab aruis
Augustale decus, Numinis imperium?
Illyris o felix! Felix o Histria! Felix
Dalmata! Victrici jam cape dona manu!
Fortunate, tuis, Croas, quantus Deus agris
Insedit! Nescis? Limina sacra tenes!
Limina marmoreis quondam venerata columnis
Ipsa Helenae sanctae grandis alumna Domus:
Hic quondam rutilis delapsum Numen ab Astris
Virgineo clausum Carcere delituit.
Hic Deus Infantis mortales induit artus.
Mira cano: hic olim fit Deus ipse Caro.
Frangipane, novos ter felix indue sensus:
Te duce Dalmaticos hospita Virgo petit!
Tecta beata subi, Divinam agnosce Parentem,
Utere sorte tua, dona superba cape!
Quam bene coelestis properant miracula amoris,
Pulsaque liminibus Virgo pericla fugat!
Ponderibus connixa suis stat Virginis Aedes, (195)
Nec labat antiquo cardine vulsa suo.
Distincti circum curvati fornicis arcus
Aeternae sobolis grandia gesta notant.
Hic jacet exiguo tuguri sub culmine Bethles,
Et paleas inter regia corda trahit. (200)
Hic saxo de more sacro pretiosa puelli
Membra secant; tristis figitur ense Parens.
Hic pia tergemino distendunt corpora clavo,
Funereque injusto percita Terra gemit.
Explicat auratis paries spectacla Theatris, (205)
Parietibus pictis vivere cuncta putes.
Quaque perangusto fumabat flamma camino
Desuper incurvo fornice Virgo stetit,
Virgo, quam cedrino Lucas effinxerat olim
Trunco, incorruptae signa decora Deae. (210)
Antiqui rara vivunt in imagine vultus:
Aligerum credas composuisse manus.
Majestate nitent oculi, diademata frontem
Gemmea cinxerunt, ignea gemma oculos.
Tempora Hydaspaeis arserunt clara pyropis, (215)
Luminibus media nocte dies micuit,
Ore nigra horrebat, sed nigro candidus ore
Et lepor et decus et gratia ridet ovans,
Aurea perque humeros coma diffluit, aurea crine
Spicula vibrabat, tela capillus erant. (220)
Brachiolis nixus sedet Infans, alma Propago;
Orbem laeva gerit, munera dextra refert.
Saxea parietibus mediisque Penatibus ara
Bis senum Procerum Principis ara Petri.
"O, nos", clamamus, nos terque, quaterque beatos! (225)
O, bene littoribus cognita Diva meis!
Tu mihi prima salus, tu spes, tu gloria, Virgo:
Jam regnasse mihi - sceptra capesse! - satis.
Clamat: "Io!" Tellus! Resonant arbusta piorum
Votis; "Io!" clamant aequora, sylva, juga! (230)
Venit, io Virgo, Solymorum littore venit;
Dicite: "Io!", populi; dicite: "Venit io!"
Nusquam Sol mediis risit formosior astris,
Nec toto fulsit pulchrior orbe dies.
Laeta dies, formosa dies, si longior esset! (235)
Imminet, ah, nimium temporis hora brevis!
Risimus incauti. Sed quid risisse, sodales,
Juvit? Proh nullo gaudia firma loco!
Nam vix Illyricos jam quarta beaverat aestas,
Cum Domus e nostro vellitur ipsa solo.
Heu iterum tenues rapiuntur tecta per auras,
Et spretis fugiunt nocte silente fretis!
Prima pium furtum surgens Aurora retexit;
O nunquam nobis afforet illa dies!
Quaerere Templa juvat neque Templa videre dabatur,
Templa peregrinis rapta cacuminibus.
Lauretae nemora alta tenent. Quid quaerere tentas,
Dalmata? Si quid amas, Itala Regna pete!
Illyris infelix felicia tempora defle:
Quae dedit una Domum, nox rapit una Domum!
Cum subit illius maestissima noctis imago
Nunc quoque luminibus fervida gutta fluit.
Cum noctem repeto, qua nil mihi tristius usquam
Accidit, heu qualis corripit unda genas!
Ut vidi relegens taciti vestigia furti
Finibus ereptae tristia signa Domus,
Non aliter stupui quam qui stupet ignibus ictus
Aetheris et vivus funera falsa timet.
Alloquor, at mestae responsant murmura vocis:
"Fugit Virgo lares, hospita Virgo tuos!"
Aedes ter tetigi, ter sum deceptus, et ipsum
Arguo me fraudis nescius ipse meae;
"Ite," inquam tandem, fugientia limina regnis,
Luminibus nunquam tecta videnda meis!"
Este Salutati per saecula mille Penates,
Omnia, queis raptis, procubuere mea!
Este salutata incunabula dulcia Matris,
Quando nec extremum fundere verba datis!
Chara Domus, nostrae pretiosa Palatia Divae,
Quae vos ora tenet? Quae rapuere manus?
Invida gens Italum, nostros rapuistis Amores:
Quam satius nostrum cor rapuisse foret!
Nunc ego praepetibus superarem fervidus alis
Fluctivagas undas, Adria saeve, tuas,
Ut facile ereptae cedente volatibus unda
Virginis aspicerem tecta fugata meae;
Saltem oculis mihi spes abeuntis et umbra maneret!
Tota semel misero nunc mihi rapta fuit.
Hunc cordi impactum Virgo dolor inserit alte,
Solus adest dolor et causa doloris abest.
Hanc animam exanimem tecum, Dea, tolle per auras,
Tolle, precor! Sera est crastina, tolle hodie!
Et vos, fida manus, comitesque, ducesque laborum,
Aeterno casus tempore flete meos!
Horreat omne nemus rauco clangore tubarum: (285)
Flete tubae, lacrymas classica flete pias!