Versus Veronenses (c. 1480), versio electronica

Author: Crijević Tuberon, Ludovik 1458-1527Editor: Vladimir Rezar2024-01-22

I. Aloysius Ceruinus Ragusinus: in philomellam Iani Gotii Ragusini epicedium

Non Helicona meo laticesque impellere sacros,
Phoebe, sinas cantu, rauco nec margine vulsa
Fluminis Eurotę frontem mihi laurus obumbret
Perpetuo uernans: taxus Cyrnea capillos
Ambiat effusos, refero dum fata uolucris
Tristia Cecropię. Nuper Philomella tirannum
Fugerat Odrysium tenues elapsa per auras
Facta auis infoelix Rodopenque Hebrumque relinquens
Actęas pernix cursum direxit ad oras,
Pyręoque suas collegit uertice pennas
Et patriam moesto compleuit carmine siluam.
Dehinc ubi deiectas uidit Pandionis arces
Cuspide barbarica distentis ocyus alis
Effugit et dulces liquit concussa penates,
Iamque elata polo non proxima littora Cretę
Ausoniamue petit, Siculis nec consistit oris,
Sponte sed Illyricum celeri philomella uolatu,
Dalmata qua Adriacis Epidaurus tunditur undis,
Tendit et Aonias Iani concedit in aedes.
Excipit hanc uates plectrum quo forte gerebat
Pollice Castalium caueaque inclusit eburna
Protinus et citharis stupefacta silentia iussit.
Deinde domum uolucris Lido ditare metallo
Imperat et uariis claustrum pinxisse figuris
Prodigus atque Eois insignire lapillis.
Nec tamen inmerito: Iani nam sępe canoram
Est comitata lyram querulę modulamine linguę
Accecinitque modos. Longe Acheloia cedit
Parthenope et siluis uates auditus et undis,
Ac Smyrnea chelis, quamuis hec Pergama sęuis
Eripuit flammis, Geticas hic mouerit alnos,
Illa uagas potuit cantu mulcere carinas
Fluctibus Ęoliis. Sed nulla est longa uoluptas:
Vix etenim binos arguta peregerat annos,
Cecropis inmiti carnem cum mersit Auerno
Et Stygios dulci concussit gutture lucos.
Occidit ergo tui blandum solamen amoris,
Myrrina, funde comas, succos iam flamma Sabęos
Hauriat, et multo cineres spargantur amomo.
Nec pudeat, casum defleuit Lesbia rapti
Passeris, et lachrimis nigros foedauit ocellos.
Tu quoque funeream tristi modo pectine tangas,
Iane, chelim, sacras pandet tibi lauriger undas
Delius et lymphis profundet plectra disertis.
Nomina da uolucri sęclo mansura perenni,
Que fidas dominę (mirum) perferre tabellas
Nouerat et laceri gemitus exprimere cordis,
Atque tuos poterat submittere, Myrrina, fastus,
Siquando obliquo spectasses lumine Ianum.
At tu qui functos uita uehis equore manes,
Nauita, Tartareo pallentem expone uolucrem
Littore in Elysio, passim quo leta uirescunt
Gramina, quoque umbrę campis spaciantur amoenis.
Pelle procul conto crinitas anguibus atris,
Portitor, Eumenides, ne dum philomella paludem
Annatat infernam flagrantis horreat ignes.
Bistonii tantum uideat concede tiranni
Verbera stridentesque fera ceruice cathenas,
Scilicet ut linguę magnum solamen abacte
Summat et erepto doleat ne moesta pudore.

II. Eiusdem Aloysii in Asterim puellam suam

Adsis, o princeps nemoris sacrati,
Phębe, facundi pater et liquoris,
Tuque contracti rege plectra cantus,
Lesbi puella,
Nam meum uersat modo pectus ardor
Atque flagrantis rotat ima cordis,
Nec mihi raptos sinit esse sensus
Musa quieto.
Scilicet cogor cecinisse nympham,
Sola quę nostro placuit sub axe
Atque constantis domuit micanti
Lumine fastus.
Asteris formam celebrate, Musę,
Nomen et culto resonate plectro:
Passa nam uinclum prius illa nullum
Colla subegit.
Haec meos nymphe populata sensus
Humida torquet ueniente nocte,
Nec frui miti sinit illa pace
Luce serena.
Vellit heu totas penitus medullas,
Siue Phoebeos niueo capillos
Pectine ornat, siue gerit fluentes
Ordine nullo,
Siue formosę rubor ora tingit,
Pallor aut vultus roseos colorat
Vix meę possum miser esse compos
Mentis abacte,
Siue miranda rotat arte fusum
Et colum lana minuit tumentem,
Tum mihi longe saliente cedit
Pectore uirtus.
Nomen infidę sileat Lacenę,
Quę dedit cladi Phrygiam perenni:
Haec enim forma equiperat nitenti
Astra colentes.
Asteris uirgo superat puellas
Quę uagę siluis latitant amoenis:
Asteri cedit celebransque fontes
Candida Nais.

III. Idem Aloysius ad Hieronymum de Gradibus

Proh dolor, in Zephyros nostri cessere labores,
Abstulit et merces Phasidos unda meas.
Ipse manu uiolas et candida lilia carpsi,
At premit alterius lecta corolla caput.
Optatas aliis prębet mea populus umbras,
Nec fert cultori uitis adulta merum.
Pectora rumpuntur, gemmas subtraxit Orestes,
Articulis nuper quę cecidere meis.
Molles deficiunt nigro liuore medullę,
Intimaque Ętnęus deuorat ossa calor.
Sibilat infixum tumido sub pectore ferrum,
Plagaque uisceribus stridet acerba meis.
Fluctuat immissum neruis lethale uenenum,
Ilia tabifico flumine mersa natant,
Siue Titan radios, seu bigas lurida Phoebe
Sustulit, undosus manat ab ore liquor,
Nec tantum lustrans Hyrcanos horrida saltus
Exululat tygris foetibus orba suis.
Scilicet hos gemitus dedit, hunc mihi Paula dolorem,
Ha scelus, hec pharetris uenit harundo suis!
Sed non illa meum tam dira cuspide ferrum
Figeret, inuictę sic statuere deę:
Quo cumulas igitur non candida uellera, Clotho,
Euoluens fusos stamina pulla meos?
Hoc foret, heu, gramen Phrygiis quod Pergamus aruis
Educat, hoc plagę Gnosidos herba meę.
Luctibus abrumpor, gemmas subtraxit Orestes,
Articulis nuper quę cecidere meis.

IV. Idem ad Iacobum Mapheum

Non mirere tuas refero ni carmine laudes,
Iacobe, Ceruino pectine ni quateris:
Nam modo me solitus non urit Apollinis ardor,
Non agit Aonius pectoris ima furor,
Nec uideor sacrum circum uolitare cacumen,
Enthea Cirrhęis quo fluit unda uadis.
Nimirum assidue uetant mihi pectora curę,
Nocteque nec membris redditur alta quies.

Croatiae auctores Latini; Universitas Zagrabiensis, Facultas philosophica