Documenta de ecclesia Sibenicensi a. 1449, versio electronica

Coram Vobis spectabili et generoso viro Domino Christoforo Marcello honorabili Comite et Capitaneo civitatis Sibenici et eius districtus, Nos Georgius Sisgorich Dei et Apostolice Sedis gratia Episcopus Civitatis eiusdem cum nostro Capitulo personaliter constituti responsuri ad quandam {parte} per Egregios et generosos cives Sibenicenses in eorum generali Consilio sub 1449, die 23 mensis Martij, super provisione Ecclesie nostre Cathedralis, cuius tenor de verbo ad verbum talis est, videlicet:

Ad quam partem, infra terminum per dictum generosum Consilium nobis in scriptis prefixum, obmissa verborum multiplicatione, taliter sub brevitate respondemus. Primum est ante omnia, ad vitium ingratitudinis excludendum, non quas debemus, sed quas possumus, ex intimo corde, dicto generoso Consilio exibemus grates pro eius vel pro eorum sanctissima et devotissima intentione: qui suorum predecessorum imitantes vestigia, dicte Cathedralis ecclesie profectum et augumentum, solerti ac [p. 56] vigili cura semper studiosissime procurare et fovere curarunt. Nihilominus, quod iuxta Sapientis dictum, modus est adiacens rei determinatio, sine quo etiam bona intentio suo [frustratur] merito, nec sine debito claudi potest, adeo ut apud plerosque sapientes, modus omnium divinarum humanarumque actionum regula et mensura esse definiatur: primumque omnium Auctorem singula egisse et agere sub numero pondere et modo sive mensura nedum theologi sed etiam vero philosophantes rationabiliter et catholice profitentur. Et quia modus in prefata parte contentus in principalioribus defficere videtur, ideo nulli mirum esse debet si debito ac optato fine claudi non meretur. Quod ex tribus liquido constare et patere potest, primo quod est contra Deum, secundo quod est contra salutem animarum, tertio quod est contra ecclesiastice libertatis {emunitatem}. Primum patet, servitium coactum nullatenus fore placitum seu acceptum, ne dum sacre Scripture testimonio, verum etiam Sanctorum exemplis edocemur, adeo ut in commune proverbium versum sit, servitium coactum Deo non placet: inquit Paulus beatissimus Apostolus ad Corintios: unusquisque enim prout destinavit in corde suo non ex tristitia aut ex necessitate, ylarem enim datorem diligit Deus. Quod autem secundo loco animarum salus ex dicto modo [...] patet quod ex huiusmodi violentis exactionibus ut plurimum insurgent ire rixe {oculata} odia dissensiones invidie detractiones contumelie blasphemie et plura alia longe graviora, ex quibus ne dum animarum salus, verum etiam et pacificus status huius reipublice, quam Nostrum Illustrissimum Dominium in suorum populorum gubernationem summo studio procurat et fovet, faciliter perturbari et maculari posset. Quod autem tertio loco prefatus modus ecclesiasticam ledat immunitatem, patet, cum ex cassatione promissarum, ad quarum annullationem dispensationem et commutationem non nisi Sedis Apostolice aut Diocesani auctoritas se extendit, ut habetur extra de votis capitulo primo, [...] etiam ex obligatione pecuniarum facte per dictum Generale Consilium in prefata parte, quam obligationem nec secundum Deum, nec secundum conscientiam, nec secundum debitam equitatem absque nostro Consilio et assensu facere potuerunt, ut patet per privilegium super inde confectum sub M.CCCC.II. indictione X.-a die nono mensis Aprilis. Ne igitur humani generis hostis, cuius studium est ut sub specie boni fallat, transformat enim se, ut inquit Apostolus, in [p. 57] angelum lucis et sepius sub mele veneris et sub ovina pelle lupinam exercet capacitatem, sub hoc sanctitatis colore gregem nobis commissum invadere dilaniare mactare aut disserpere possit, principiis obstandum curavimus; lubricus enim est, ut beatissimus Gregorius in suis Moralibus, antiquus serpens, qui nisi capite teneatur totus statim illabitur, januis enim reseratis faciliter patet ingressus, et Philosophus in primo de celo et mundo: parvus error in principio, magnus est in fine valde. Cum igitur nobis ex officio incumbat Dei honorem super omnia procurare, et ne dum peccata, scilicet etiam occasiones peccatorum prescindere evellere et extirpare, emunitatemque ecclesiastice libertatis pro posse tueri, ne ex nostro assensu animarum nostrarum adversario additum patefecisse videamur, nescit enim, ut inquit beatissimus Augustinus, justitia Dei patrocinium dare criminibus, de unanimi nostri Capituli matura deliberatione modum prefate provisionis nullatenus duximus acceptandum, scilicet ut, iuxta beati Petri apostoli dictum, obmutescere faciamus imprudentum dectractorum ignorantiam et presumptionem, et ne quisquam cum veritate suspicare valeat nos prefatam negativam dedisse pretextu cupiditatis vel avaritie, aut velle subtrahere manus adiutrices pro dicta fabrica sublevanda modis debitis et honestis, in presentiarum tres modos honestissimos predicte fabrice sublevatione dicto generoso Consilio anteponere curavimus. Primus videlicet est inquisitio voluntaria ut, iuxta Apostoli dictum, quilibet conferat ad hoc pium opus prout ex divina inspiratione destinavit in corde suo. Secundus modus est quem Illustrissimum Dominium in suis {iustissimi} exactionibus observat, videlicet, adhibere tantum pro centenario quantum Vobis videbitur, sub quo modo in presentiarum nos offerimus tansare nos et clerum nostrum in nostris substantiis et introitibus pro centenario in duplo illius in quo vos tansabitis vos ipsos. Tertius modus est ut relevetur dos seu fabrica prefate Ecclesie iuxta tenorem privilegii super inde confecti sub M.CC.XCVIII. indictione undecima, die XXIIII mensis Junij ex tunc quando primo dicta Ecclesia Sancti Jacobi insignita fuit titulo Ecclesie Cathedralis, et hec civitas sublimata extitit dignitate pastorali, q. f [...] dicta Ecclesia habebit sufficientes expensas de propria dote unde eius fabrica absque gravamine alicuius persone particularis sufficienter et ample poterit sublevari. Vos igitur, o generosi et circumspecti cives, dignitate pastorali monemus et dilectionis affectu devotissime obsecramus, ut sub aliquo predictorum modorum vel sub [p. 58] aliquo alio honestiori et convenientiori aut simili, si quem vestrum circumspectum consilium invenire poterit, omnes pariter conveniamus ad Dei laudem, Nostri Illustrissimi Dominii honorem, nostrarum profectum animarum et ad huius reipublice celeberrimam ubique terrarum diffundendam, ut prefata laudabilis fabrica continuum recipiat incrementum, ne vicinorum nostrorum mordeamur invidia, quia merito nobis illudere poterunt illud evangelicum dicentes : isti homines inceperunt hedificare et non potuerunt consummare. Nam iuxta egregii doctoris Cassiodori dictum in suis epistolis, ad finem debitum perducere que prudentium intentio visa est suscepisse [...] nam sicut imperfecta laude [...], sic vituperationem generant que mediis conatibus [...] deseruntur. Memores enim esse debetis, Cives egregij, quanta beneficiorum largitate supra convicinos vestros divine clementie inmensitas vos dotavit et, ut ex multis pauca rememorem, considerate rempublicam vestram sub Nostri Illustrissimi Dominij equissima gubernatione mirabiliter ampliatam in Civium prudentia et discretione, in populi numerositate, in juvenum venustate et decore, in divitiarum copia et, quod omnibus excellentius est, in gratissima corporum sospitate et in pestiferis morbi preservatione, quod certe post beatissimam domini Matrem, meritis beatissimi Apostoli Jacobi ad cuius honorem hoc templum dedicatum est, divinam clementiam egisse nulli ambiguum esse debet, ut igitur verbis utar beatissimi doctoris Gregorii in omelia super Matheum, solicite, inquit, dilectissimi, nos considerare expedit ne nos qui plus ceteris in hoc mundo accepisse aliquid cernimus, ab auctore mundi gravius inde judicemur; cum enim augentur dona, rationes etiam crescunt donorum; tanto ergo humilior atque serviendum Deo promptior quisque debet esse ex munere, quanto se in collatis benefitiis obligatiorem esse conspicit in reddenda ratione. Et hec ad responsionem prefate partis dicta sufficiant.