Si oblivione, vel potius aliqua intermissione tuae maximae in me benevolentiae his superioribus temporibus saepissime ad te meas litteras dare destitissem, merito hominis ingratissimi nomen, quod ab ineunte aetate mea totis viribus evitare conatus sum, profecto incurrerem. Sed quia illa tempora cum in partibus regni Rassiae, tum etiam in Pannonia me pluribus incumbentibus causis detinuerunt, non parum dolui hanc causam me a scribendo tantum retardare potuisse. Quod tametsi intervallum jam satis longum visum est, tamen et recordatione tuarum clarissimarum virtutum, et tui amplitudine nominis, quod jam in terris quamplurimis celeberrimum est, quam maxime commotus, alienum a professione mea ([quam] et praesens, et per litteras tuae spectabilitati saepissime feceram) esse duxi, ut saltem ad praesens aliquid [p. 197] tuae dignitati non scriberem.

Ego his temporibus, licet absens, tamen immortalium et plurimorum tuorum in me beneficiorum non immemor, cum apud principes regni Hungariae, tum etiam apud illustrem despotem Rassiae, qui sollicite et frequenter conditiones vestri status inquirere solet, tuae spectabilitatis amplissima gesta, tuam probitatem moresque singularissimos non dicam exornare, sed potius augere, et ad usque summum extollere frequenter et sollicite laudando non cessavi. Erant profecto complures illorum procerum, qui cum caesare in Italiam olim descenderant, inter quos non vulgaris ex illa amplissima legatione vestra, sed praeclara tui nominis fama extiterat.

Evenit namque mihi ex tempore tam libenter quam etiam necessario in illum sermonem incidere quo illos accuratissime edocerem divinam illam providentiam fortitudinemque tuam, laudatissimam rei militaris scientiam, quas omnes in ipsa Brixiensi expeditione egregie ac splendide demonstrasti. Satis namque, ut opinor, ea mihi ad dicendum notissima esse poterant, quod ex commentariolis Brixiensibus, quos olim Venetiis, pro tua in me benevolentia, mihi tradideras legendos, illa studiosissime perceperam.

Quam equidem provinciam mihi aequo animo assumens nescio an munus hominis officiosissimi an potius impudentissimi perfecerim, cum praeter vires meas rem grandem, in qua omnis eximia oratio latissime versari potuisset, aggressus fuerim; sanctius tamen, cum ita rem opportunam offendissem, loquendo nomen praesumptionis quam silendo ingratitudinis mihi subverendum esse duxi.

Haec e multis tuae nobilitati referre visum est ut facilius Nicolaum tuum nusquam immemorem tuae dignitatis fuisse intelligas. Fatebor ingenue de tua gloria graviora testimonia saepissime extitisse, fideliora vero aut tui amantiora numquam. Quae cum ita sint, ego pro tuis in me maximis beneficiis meaque in te plurima observatione magnopere a te amari et aliquando, cum a reipublicae curis laxatus aliquid temporis suppeditare poteris, tuis ornatissimis literis visitari exopto.

Quod si pro tua humanitate alterum impetravero, alterum vero jam impetratum conservari intellexero, munus [p. 198] divitiarum multarum pretiosius me adquisivisse fatebor. Erit namque mihi hoc praestantissimum munus et ad animi jocunditatem et apud nostros homines ad memoriae dignitatem quam maximam, si in his partibus tua mihi scripta pervenerint. Quamobrem te plurimum exorare ac magnopere obtestari non desinam ne clarissimam auctoritatem spectatissimi et pro maximis gravissimisque causis a toto orbe terrarum cogniti atque probati viri huic meo honori deesse velis.

Dolui profecto saepissime, et libellum vestrum de re uxoria et commentariolos Brixienses mecum ad has partes non attulisse, cum quibus plurimorum vota, ad quos illorum fama pervenit, adimplerem; quos ut haberem, domino Zachariae nostro causam committere statui.

Vale, pater patriae, et me tibi deditissimo in omni re tuo arbitrio uti velis.

Ex Ragusio III. Idus Januarias MCCCCLI.