Anno 1657. die 9. novembris. Levata est causa in domo Senatorea huius civitatis montis Graeciae, fisci eiusdem civitatis ut A. contra providam Marinam, dictam Fabych, providi condam Primi Premos, dicti Hrasztouecz, relictam viduam veluti I. occasione et praetextu magiae in actione clarius denotatae producenda, factum est judicium partes inter praemissas coram nobis Stephano Guger judice et caeteris senatoribus praetactae civitatis montis Graeciae. Pro A. Blasius Ztipanich cum nostris producit actionem cum inquisitione contra eandem I. factam, vigore cuius et petit iudicium. Certificationem autem de hodierno termino et parium assignationem circumspectus Martinus Cherenchky castellanus civitatis praemissae legitimo modo esse peractam retulit.

Deliberatum est: Ob ceteras causas praesens causa ad diem 20. novembris feria videlicet tercia proxima post festum s. Elisabetae viduae rejicitur.

Anno 1657. 20 mensis novembris. Resumptae et reerectae sunt suprascriptae causae partibus consentientibus in feriam sextam proxime futuram.

Anno 1657. 23. mensis novembris. Reasumpta ibidem coram eisdem egregiis Gabriele {Jelalich} judice nobilium et Francisco Gouorkouich vicejudice nobilium comitatus Zagrebiensis ibidem praesentibus.

Pro praefato fisco civitatis, idem qui supra, cum eisdem quibus supra, petit ut supra, iuxta productam actionem cum sibi annexa inquisitione de infrascripta I. iudicium.

Pro I. idem qui supra et cum iisdem quibus supra et cum eadem qua supra protestatione, inherendo prioribus suis alegatis, petit ut supra, ipsum fiscum amoveri et ipsam I. eliberari ex quo nudae et sine fundamento sufficienti contra ipsam I. procederet, et nullam hactenus inquestionem produxisset ad postulationem procuratoris I. sine qua fiscus procedere non potest neque magistratus iuxta superius alegata.

Procurator fisci addendo prioribus suis alegatis dicit patere ex eisdem factam fuisse inquisitionem contra ipsam I. iuxta quam et erectam actionem, petit ut supra iudicium.

I. dicit nullae hactenus in questionem productae esse praeter quamdam recognitionem praetensae per procuratorem A. alegatam nude et impertinenter, at quae etiam sufficientem, veluti nullam procurator I. replicasset; si vero producta est in judicio inquisitio aliqua praesenti, petit eandem sibi perlegi, alioquin magistratum amoveri ut impertinentem.

– Legitur. –

Perlecta, idem qui supra procurator I. dicit cum protestatione, dicit praetensam nudam, confusam, ex meris excogitatis et somniis cuiusdam praetensae foeminae Hellenae Magdalenich inquisitionem factam, nullam prorsus esse, neque in minimo puncto sufficientem ad legitimam inquisitionem, penes quam eiusmodi criminales actiones erigi possent. Et primo ex eo, quia praetensa simplex persona delatrix ipsius I. ex nullo aliquo probabili fundamento somnificam nocturnam praetensam visionem in somniis asseruisset, verum solummodo quaedam sua somnia, quibus de jure divino et humano fides nulla dari debet, imo letalis culpa esset somniis fidem adhibere et tales de atrocissimo jure puniri debent, quia somniis nulla fides dari debet.

Secundo, quia praetensa delatrix confuse et indirecte, non continuate, neque directo modo constanti praetensae somnificae visionis actus assereret, ex quibus confusis et indirectis somnificae visionis narrationibus manifeste clareret, ipsam ex nullo probabili fundamento sed ex mero somnio ex hesterna crapula provenienti, narrationes suas confusas produxisse. Unde etiam talis inquisitio ex eiusmodi somnificis visionibus insufficientes essent.

Tertio, quod praetensae somnificae visiones ipsa delatrix praetenso modo describere ex inimicitia gravi ac manifesta, quam cum ipsa I. habuerat, conata extitisset, unde etiam tum ex hac inimicitia, tum ex praemissa somnifica visione delatio ipsius prorsus nulla esset.

Quarto, quod contra ipsam incusatam nunquam aliqua in his partibus vel minima suspicio aut aliqua fama de praetenso crimine habita fuisset, nec haberi unquam potuisset. Clare autem est, de vivo ac humano, ubi nulla vehemens suspicio aut violenta praesumptio cum caeteris adminiculis indiciisque manifestis factum praetensum concomitantibus haberi non potest, nullo modo in tali casu nemo in causam attrahi, multo minus malum de aliquo praesumi possit, cum is, qui bonus est, semper pro bono haberi debet, donec ipsi contrarium probetur. Et ratio est, quia incongruum equitati contineri videretur, ut aliquis de quo nunquam aliqua mala fama extitit ad delacionem unius inimicae personae, tali modo affigi et vexari debeat; nam si id permitterentur, nemo mortalium, etiam innocentissimus a procacitate malevolorum linguae signanter vero inimicorum liber esse potest. Et admisso uno tali scandaloso apsurdo, illico plura alia sequi necessum est, quod deinde admitti nec debet nec potest, debentque in tali casu luce meridiana clariores esse probae, adeo, quod si sufficientes testes ac fortis ac violenta praesumptio ex probabilibus conjecturis et indiciis et fama communis a certis et gravioribus proveniens, nullo modo judex inquisitionem facere aut contra aliquem procedere potest, quod et clari ac manifesti juris est.

Quinto, quia praetensae delatricis, veluti unius dumtaxat personae levissimae ac inimicae, ex meris somniis nulla assertio non sufficeret ad captivationem seu processum formandum contra ipsam I., nam inquisitio ac relatione plurium testium legitimorum fieri debet ita, quod etiam tales testes non debent esse singulares ut unus de una re, alter de alia dicat, sed debent testes uniformiter de scitu dicere. Et ubi tales testes sufficientes recognoscerent legitimo modo de aliquo actu, tunc judex et ad praemissa et non aliter ullo modo procedere valet; unus enim testis, de communi jure nullus est, etsi legitimus. Et requiruntur ad minus duo oculati testes de scitu, omni exceptione majores ad eiusmodi inquisitionem, nam inquisitio debet ex sufficienti testimonio et probabilibus conjecturis et indiciis coram inquisitoribus fieri. In praesentiarum vero, ut praemissum est, nec duo testes sufficientes, sed nec unus habetur. Indicia etiam nulla, multo minus violenta aliqua praesumptio ex probabilibus conjecturis, sed nec fama aliqua haberi potest, neque unquam habita est. Unde talis praetensa inquisitio illegitima, nuda, consequenterque in sufficientissima ac nulla esset, neque penes eandem magistratum procedere, multo minus d. judicem judicare posse. Ex quo nullum fundamentum ex peculiari aliquo sufficienti actu facta fuisset in seque contineret, sed puta pure mere ex simplicissima ac nuda somnificae visionis praetensae inimicae personae, alias levissimae, nec sufficienti pro testimonio tali constaret.

Sexto, quia frustra procurator A. appingere seu adscribere niteretur ipsam I. ex verberatione praetensae delatricis sequenti die in calida domo jacuisse, cum in hoc nulla ipsi fides adhiberi debet, quia prouti de uno somniata extitit, ita etiam ipsi praetensa verberatio in somnio apparere potuit, prouti et in aliis hominibus quotidiana docet experientia, ubi saepe saepius in somniis bella, contentiones, vulnerationes et id similia in somniis solent apparere. Ex quibus tamen nihil certi sequeretur, nec obstat quod I. sequenti die in domo calida mansisset, quia id etiam ex supervenienti aliqua alteratione aut quietis susceptione fieri potuit, ut et in aliis fit, neque ex tali in domo permansione aliquod malum praetendi potest, cum hoc si admitterentur, nemo a tali impetitione liber esse potest. Praetensa quidem confessatio plane impertinenter per procuratorem A. praetenderetur et frustra ex sua insufficienti inquisitione ad eam recurreret, cum se in inquisitione fundare veluti nulla et insufficienti fundare non potest. Quia confessatio illa est de jure, quae ubi pars in judicium confitetur, hoc loci autem nulla talis confessatio, quae ipsae I. officere potuit in ipso judicio facta extitit; unde ipsi eciam in praesentiarum superinde cum nihil sit confessata, nullum judicium recipere potest. Et dato, sed nunquam concesso, quod ipsa I. ad partem et extra judicium de carnibus equinis ad delatricem sesse ex inimicitia modo praemisso praetenso, alloquentem locuta fuisset, ea in parte male confessationem alicuius actus procurator A. praetenderet, quia in ipsa alteratione et fervore iracundiae saepe saepius alter alteri multa mala imponere, exprobrare, cum furens ac demens aequi parantur, neque in furia praesentia vera mentis detur, exindeque si hoc permitteretur, plurimi justissimi perire possent, ut experientia quotidiana manifestissime doceret. Tum quia dum ipsa delatrix ipsam praetensam verberationem somnificam ipsi velut inimicissima objecisset cum prolixa enarratione somniorum suorum, de facili I. respondere potuisset ad ipsius confusionem delatricis dum altercarentur invicem ipsi delatrici facile respondere potuisset cum ipsi dixisset: ‘Drevom sam te bila.’, illa ipsa I. respondendo dicere potuisset: ‘Ne, neg s konskem mesom.’ Inducendo videlicet et repraesentando imposturam ipsius ac somnificam praetensarum carnium visionem, quae ipsi delatrix imposuisset ex suis somnificis, crapulosis et ebriosis vespertinis prouti etiam eiusmodi responsiones inter altercantes quotidie experimur dum sibi invicem ex furia infinita mala exprobrare solent.

Septimo, ulterius dicit eandem esse insufficientem inquisitionem ex somnifica praemissa visione delatricis, quia non saltem de I. sed de pluribus aliis honestis, probis et incontaminatae famae matronis eandem visionem uti contra I. ita et contra alias retulisset, et pari modo detulisset. Unde ex tali somnifica visione tot plures foeminae honestissimae tali modo praeiudicioso et illegitimo in causam attrahi deberet, quod plane contra divina ac humana jura esset, ut ex una praetensa duntaxat visione unius ebriosae talis qualis personae levissimae tot personae bonae ac optimae, famae honestissimae, derogamen tam grave pati deberent, utque fiscus seu magistratus in ejusmodi nullius fundamenti somnificae personae visionis, factae inquisitionis cum gravissima injuria probarum ac honestarum personarum procedere valeat. Consequentia vero esset clara et manifesta, quod si ad ejusmodi simplicem et nullam delationem contra I. fiscus procedere poterit, ut et contra alias in inquisitione denotatas procedat necessum esset. Unde unus testis nullius momenti contra tot personas delatio sufficeret, quod tenendum nec admittendum est, nam hoc permisso nemo a tali impetitione, ut praemissum est, etiam justissimus, liber esse potest. In nullo autem judicio unius praetensi testis, etiam legitimi et in re minoris momenti valere de jure potest, multo minus igitur unius simplicissimae personae talis qualis somnificatio seu delatio, ubi de honore ac ipsa vita agitur, sufficere potest, cum nulla adsit fama, saltem vicinorum, adsit multo minus praesumptio aliqua violenta, imo in contrarium palam constaret ipsam I. bonae et honestae extitisse vitae.

Octavo, qui praetensi strepitus, dato non concesso, auditi fuissent, in eo puncto etiam impertinenter procurator A. procederet, dum eiusmodi strepitus in domo saepius in aliis domibus per cattos et alia suboriri possunt et ordinarie ferme audiantur. Accedit etiam, quod maxime domini judices considerare debent si dato sed nunquam tamen concesso, ipsi delatrici aliqua persona apparuisset, nam omnibus clarum est et signanter in eiusmodi casibus versatis, hominis formam diabolum assumere posse et alibi in assumpta forma comparere; unde si tali visioni crederetur, justus perire deberet, cum et justissimi hominis formam assumere poterit, quae omnia sicuti et reliqua circa eiusmodi casus contingentia prudenti uberius judicanda relinquuntur. Quare idem procurator I. petit ex praemissis suis aequissimis rationibus reservando sibi cum solemnissima protestatione cautelam agendi et procedendi contra delatricem, ipsum fiscum seu magistratum, cum nullam prorsus validam ac sufficientem inquisitionem habent, contra I. eandem de simplici et plano absolvi ac eliberari, reservando sibi cautelam ulterius, si necessum fuerit, eandem inquisitionem disputandi et suae defensioni deservientia alegandi.

Procurator fisci protestatur super hac prolixissima replica et exceptione procuratoris ipsius I. quia eisdem, uti verbalem et nudam, solummodo suffragari minime diceret, praesertim in eo, ubi somnificam visionem testis praefatae asserere esse, quia ipsa I. non somnificam verum effectivam et actualem confessata fuisset non altercans cum praefata teste, set post multam moram, post percussionem peractam, dum authentice examinata extitisset, proprii oris confessione retulisset et confessata extitisset carnibus in actione denotatis ipsa testem percussisse, fassionesque proprii oris nunquam revocarentur, verum juxta leges patriae super eisdem praesertim in magiis simpliciter torturae adjudicari possunt, prout id quoque clare pateret in methodo Kitoniciana cap. 6. quest. 8. in punctis 5 etc. Et in {paragrafo}: Verum hic nota etc. Ideoque ubi ex eiusmodi sagae proprio ore sua acta malifica per se perpetrata de die sobriae confiterentur, non esse somnium nec aliquam simplicem delationem aut simplicem praesumptionem sed fassionem realem, a qua recedere nullo modo potest, si quidem eadem I. multis indiciis de magicis veneficis artibus onerata esset, prout id in inquisitione contra eandem facta uberius clareret, quia et poterat per dominos judices bene ruminari ac non opstantibus praemissis nudis verbis procuratoris ipsius I. petit eandem simplici et plano iuxta erectam actionem et inquisitionem ac etiam recognitionem d. judicis superius alegatam ac petitam ipsam I. primum torturae ad habendas complices suas subjici ac tandem pro demeritis suis debitae poenae subjici.

Procurator I. protestatur super hac replica impertinentissima et dicit eandem nullam esse, nam confessationem juris nullae I. fecisset, quia eidem officere posset, ut patet uberius ex superius alegatis. Kitonicius impertinenter citatur et male, quia loca Kitonicii citata loquuntur dum fortis inquisitio et sufficiens contra aliquem datur vel fortissimae praesumptiones ex probabilibus conjecturis et indiciis provenientia et non ad ejusmodi levissimae personae somnificam visionem, cum alioquin Kitonich valde sibi contrarius esset, si ubi luce meridiana clariores probas necessarias esse asserit, postmodum simpliciter unius testis declarationem sufficere diceret. Kitonich enim suo modo unum fortassis testem cum caeteris adminiculis utpote praesumptiones graves et fortes et alia id similia accederet, confessatio, ut praemissum est, nulla et legitima et a jure requisita ut prudenti bene ruminanti ac consideranti judicandum relinquitur. Quare referendo se ad priores suas alegationes petit ut supra. Et ruminari bene dominos judices easdem bene, idque signanter quod diabolus formam assumere et etiam verberare poterit, prout id saepius expertum est.

Procurator fisci dicit Kitonicium non egere glossationes nam clarus est. Qui dicit sufficere unum testem contra sagas, et ipsius sagae solius absque ullis tormentis proprii oris confessionem ad condemnationem eiusdem I. ubi autem assereret: diabolum formam hominis assumere posse et alium verberare, id quidem efficere posse, verum quidem hic loci nullus diabolus per dictam Hellenam Magdalenich verberatus fuisset, verum ipsamet I. quam dicta Magdalenich visibiliter vidisset, verberata extitisset, prout id ex proprii oris eiusdem confessatione clare constaret. Nam si diabolus verberatus extitisset ipse solus personam eiusdem imbuens semet ipsum verberatum confessatus extitisset, quem capetaneus non vidisset nec ex ore ejusdem quicquid audivisset, sed ipsam I. visibiliter in lecto ob nocturnam verberationem jacentem prouti id in inquisitione clareret, quare peteret ut supra.

Procurator I. dicit assumptionis formae diabolicae procuratorem A. non bene intelligere, qui a non requiritur diabolo physicum totum corpus localiter sive de loco ad locum ut secum habeat, velut formam assumere solet. Confessatio vero, ut praemissum est, nulla legitima probari potest, imo etiam ut tradunt authores, signanter in tali casu coram judice facta semel non est sufficiens, sed ubi repetitis vicibus sponte ac libere sine omni metu, etiam reverentiali in ipso judicio et figura judicii ad interrogata propria oris confessatione quis confessatus fuerit, quod hic ne in minimo factum extitit, cum nunc primo in judicio I. respondeat; quare inhaerendo prioribus et reservando sibi cautelam, petit ut supra.

Procurator fisci dicit: bene se declarasse, diaboli transmutationem et alterius corporis inbuitionem, quam si imbuisset eiusdem I. et verberatus fuisset ac fassus se verberatum fuisse, vel evanuisset vel captus fuisset cum corpore personae imbuitae, quod factum non fuisset, verum ipsa I. quae et detineretur in carceribus.

Procurator I. dicit, {athuc} non capere procuratorem A. quid sit assumptio diabolica corporis humani; in reliquo multa per ipsum dicuntur, sed nulla probantur, ideo inhaerendo, prioribus inhaerendo.

Procurator (A.) non de diabolo, sed de ipsa I. petit judicium.

Deliberatum est: ex quo probationes contra dictam I. productae ad criminalem condemnationem insufficientes essent, ideo pro nunc eliberatur.

Procurator I. petit par. Datur.

A. protestatur super deliberatione et reservat sibi ulteriorem cautelam inquirendi contra eandem.