Šala. Viator Zagorianus Jožko Hranjec
Versibus macaronicis celebratus. Od + Franje Milašinovića.
‘Arma virumque cano.’
Aestus erat, ljudi sudabant, vrane ziabant,
Ipse senex Hranjec prae žedja, praeque vrućina
Bogme perivisset, nisi dobro vince bibisset.
Zagrabiae nemoguć tantos perferre calores
Ad peregrinandum se vu Zagorje resolvit.
Illa volens još pred smrtjum loca grata videre,
In quibus u dobroj volji cmokare puellas
Atque snehas olim bene podkovare solebat.
Ergo parabat na put sve, što je potrebno.
Prot podagri grandes iz škrljačine coturni
Prot gonagri caligae jarčina e pelle sašite,
Una kučma, unum bekeš cum duplice bunda,
Cuncta proti prehladjenju contraque catharum
Pro victu skrb su vzele stare semper amicae
Jula makovnjačam spekla mu, Dora pogačam;
Librarumque decem lepa Neža prekuhala šunkicu,
Ast kosmatačam čuturam plusquam unius urnae
Implevit vrhom generoso Jalžica vinom.
Tandem iz Jaruna venit Pavliša fiaker
Cum lojtris et carpento, quod Dreka vocatur,
Quodve duo suhi jedva traxere cabelli.
Currus erat sine tecto, ideo Mihalinka debela
Desuper expandit crinolinam krovaque fecit
Ac intus posuit vanjkušce nadevene perjem.
Huc ubi consedit naš Hranjec Jožko viator,
Protinus objačen modico Pavliša cremato,
Coepit equos žegetare bičem, žegetare bičalom
Tunc illi hrzabant et sicut strele volabant.
Prospexit patulis Novaves zvedljiva fenestris
column Sed nil jam vidit nisis gustam ex pulvere maglam
Ac in utroque polo bliskos gromosque frequentes.
Vectum u oblakih Klempek exclamat Eliam.
Conspectas dixit vu zraku Jagica sagas
Ter Tončina crucem formabat, Miško devicas,
Magnus in auxilium mučenicas Imbro vocabat.
Nunc mihi vos omnes Zagorske dicite Vile,
Quas Hranjec noster potepando transiit ora?
Quae mala sustinuit, quid ubique hvale vrednoga fecit?
Prima inter reliquas sic inquit vila zlatarska:
Heu multum longumque foret pripovedat ab ovo,
Quomodo Zagrabia profugus Zagorska subivit
Haec loca, nil ab aquis sed totum od kapljice vinske
{Possus}, quot zdravicas, quot pocula suhoga vina
Jednim debuerat miser epotare dušakom:
Haec ego non memoro. Transmitto mille popevkas,
Quas cecinit, vetulasque quibus curialia fecit,
Et quibus imminuit filipendula njegva kamenca,
Et quas {percusit} po zadnjem denique staklu.
Unum opus exegit referendum ad saecula zlata,
Quod caelebrant omnes i na sve veke loquentur
Quis fuerit putnik Hranjec et donec in istis
Partibus ad mensas concurret veselo družtvo,
Donec vinum njemu na zdravje bibetur.
Hoc unum tam {praelarum} posluhnite factum.
Est domus in Zlatar med svimi pulchrior una
Incola judeus kramar cincarque bogati.
Hanc tenet e censu. Taj židov ubique notus
Veselje i radost habuit dum nuper {cidem}
pagina Filius est natus; pak to se razme vocavit
Vicinos omnes, kad se obrezavalo dete.
Tunc illis coenam pripravit dal je solennem,
Multos melitas, za obleznut prste placentas
Et frixos pullos, pečenaque guskina jetra,
Lactucas dulces et kuhana duriter ova,
I janjca i srnu, sed nil de carne suila.
Ergo die veneris, kad bi jur zapalo sunce,
Festivi sensim concurrunt undique gosti,
Curribus ac in equis, bližnji pešicando profecti
Sed tamen haud segnes ad tempus omnes se sistunt.
Egregius putnik Hranjec hoc tempore laeto
Jam fuit in Zlatar et sederat ante popinam,
Atque premišljabat, quae sit mundana čalarnost.
Cumque foret veoma zamišljen, saepe falernum
Dulce piuckabat. Penes illum transiit omnis.
Illuc qui venit, već ni ga nitko prepoznal,
Sic mutavit ei veram putna haljina formam.
Et quia brada illi putem {sucreverat} alba,
Zrašćena cum brkis, nec multis tonsa diebus
Illum spectabant gosti et pro šahter habebant,
Pro Šahter puerum qui circumcidere venit.
Accedunt ergo turmatim seque ponizno
Inclinant cupidi noža cum škarje videre,
Hasque ut meštrias ipsis ostenderet urgent
Faeminae ac exquirunt ab eo, kak prave turice
Quomodo maturas solet obrezare puellas.
Hranjec {irratus} Šahterum se esse negabat
Jurabatque simul per goras perque planinas.
Nemo credebat, sed facta est maxima larma,
Insurgunt omnes in eum, pars ruke ligabat
Pars oculos obvelabat, pars noge tenebat
Suspectum volunt ad selskam ducere kladam.
Ille autem primo coepit drage duše rogare,
Sed postquam penitus junačka efferbuit ira,
Dirupit funes sad sim sad versus onamo
Dušmane quassakat manibus, pedibusque ritabat
Quove magis spotant illum, magis ille vudira,
Praecipue balas validis ferit ictibus heros.
Interea Ferkuljka senex klafrando perorat,
Desinite o, inquit kumi kumeque feroci
Concertare viro. Sit špas a parte, docebo,
Vos ego brez krvi kaplje {infalibile} signum
Quo quis homo hic? brzo bez najmanje dvojbe.
Solvite ei caligas, ipsas odvežite gaćas,
Ut liceat plene sokolovo cernere gnjezdo,
Proputio integro jest kršćen. At secus ipse
Si circumcisus est šahterum esse putate.
Dixerat. {Accurunt} i v jednom temporis hipu
Expediunt quod erat {suosum}. Ferkuljka deinde
Te skrovne inspexit per magna ocularia kute,
Ac exclamavit: Ni to Šahter, at ingens
Virtutis castae. Dok sviet se ljubil, amatum
Agnosco veterem pred let trideset amicum,
Hi pulchri bistrique oculi kak zviezde micantes
Haec facies kak cikla rubens, haec vasta ramena
Hic nasus kak krumpirec okrugel, et amplus,
Hoc što sam vidla, tam delectabile pondus,
Omnia ljubavi su ut blažena rudera nostrae.
O Jožko Jožko! quae nos felicia fata
Conjunxere danas. — Dragomu sic illa locuta,
Na vrat se rukami suspendit et oscula fixit.
Ista vident alii mox larma desiit omnis,
Plaudebant omnes, ac oprošćenje rogantes,
Ex plenis flašis fundum usque bibere mirovno.
Haecque ita praeclare vu selu gesta Zlataru
column Baš zlatimi slovami nigro inscripsere camino.
Vertite paulisper židovskoj terga večeri
Jamque audite novum casum, quem vila Sutinska
Vezda per valles canit et juga zagoriana
Temporibus quae canet cunctis do sudnjega dana.
Nunquam, ait, hic fuerat tam lustig živoque družtvo,
Quam postquam putnik Hranjec ad balnea venit,
Nemo sic novit vu dobru ponere volju
Ac mensas condire šalam condire šalatum,
Quando colloquium bika narravit et osla,
Magnus risus erat, quo žene crepare volebant.
Attamen u kupelji quod eidem contigit, et quas
Sustinuit, stiskas, mukas, mortisque timores,
Non risu dignum est, sed strašno et golemo čudo.
Hoc equidem breviter, kak stvar se dogodila dicam.
Dum fuerat rano jutro modiceque fenestris
Prospexit bela zora suis: Laetissimus Hranjec
Descendit calidas prvi se kupat in undas,
Et postquam dulci je objačil nectare grlce,
Grandia mu postavi cornua scarificator,
Et veluti leporem našpika, vel sicut adulto
Cervo dispungit fixis gola pleća sagittis.
Sic tamquam martyr za sve grehe tortus abunde
Delituit tactus kak duh sine corpore v kutu.
Interea cviliunt motae de cardine portae.
Et subeunt selske et šumske haec ad balnea nymphae
Ad dexteram partem stare pergunt, mlađe sinistram
Nudaque rite lavant vu toploj corpora vodi,
Et {eclauda} viris na glas secreta loquentes
Exultant in aquis {lastae}. Sed jao pomagaj!
Quando vident subito mužkarca sakritoga v kutu
Ut furiae currunt sim tam trgantque capillos,
Et quasi perdiderant vocem, samo jedna profatur
Fortiter ad reliquas: Sestrice! quis iste profanus?
Nos spectat nudas, pak ovde reconditus audit?
O pudor! an liceat toliku {perfere} sramotu?
Aut hic non vivat, crna aut nos zemljica vivas
Deglutiat. Dixit. Cito na njeg turba nahrupi.
Hae žegetant, illae šćipant, hae cornua raptant
Illae zagutire volunt, pars jedna vtopiti,
Pars alia inclamat dicens hoćemo ga škopiti,
Omnes pod pupkom za rog certare videntur.
Haec inter ženske krvave pericula zlobe;
Infelix Hranjec vix sapu od muke trahebat,
Insuper ingentem on hip post et ab ante catharum
Accepit, simul et resonam gore doljeque {tusim}
Undique sic presens kad bi jur pričel hriputat,
Jamque propinquaret zla sudbina, spesque salutis
Nulla refulgeret, na pomoć ecce dolosa
Ferkuljka u kutu skrita ut zelotypa Juno
Advolat et postquam nikomu nevidjena Amatum
Induerat caligis jarčina ex pelle paratis
[Mox] illum (tko bi veruval) mutavit in hircum.
Hoc nymphae videre animal od strašnoga smeha
Ferme disruptae. Nit su već dvojile visum
Ante virum pravi i živi phantasma fuisse
Ergo sedatae rubačis pečisque resumtis
Exibant thermis ac brege i jarke petebant
Veloces cursu ut srne hrtique banatski.
[At] Hranjec ita delusis srećno omine nymphis
Deposuit larvam: egressus kak golub amoenus,
Nec circumcisa sed cielom in stipite kožom
Virtute ingenti junačko srce probavit
Perpetuumque spolu mužkomu fecit honorem.
Sed satis est. Jam musa liram suspendit. Odičan
Caetera pri dobroj volji canet ipse viator.