Ex Graeco Homeri. Hymnus ad Cererem.
Flavam ego nunc Cererem, Numen cantare verendum
Incipio; Cereremque una gnatamque decoras
Tento agilem ad choreas talo, quam Rector Averni
Sublatam rapuit, fratri et concessit habendam,
Late oculis rerum qui nil non {displicit} aequis, Note: 5
Altitonans; gremio carae digressa Parentis
Formosas inter dum luderet {Oceaninas}
Purpureos carpens flores, violamque rosamque
Atque crocum prato in viridi, pulchroque comantem
Flore irim et passim pingentes arva hyacinthos, Note: 10
Narcissum ante alios. Plutoni blanda placere
Dum studet, hunc Tellus vacuam submisit in aurem
Formosae fraudem Nymphae; tam fronde vigenti
Luxurians Divumque oculos oculosque Virorum
Adspectu attonuit miro; nam cespite ab imo Note: 15
Ingentem fudit sylvam: caelumque superne,
Terra infra et pontus jucundo risit odore.
Delicium illa sibi mirans properabat utraque
Tam pulchrum carpsisse manu, discessit hiatu
Ampla ibi quum tellus vasto Niseïa, sacris Note: 20
Unde ruens bijugis venit Saturnius, aureo
Invitam et curru imposuit, rapuitque puellam;
Invitam et miseror rumpentem pectore questus.
Magno quippe Jovem {lacrymans} clamore vocabat
{Necquicquam}. Raptam non Jupiter audiit, ullus Note: 25
Non Divum aut hominum; non quae [praesens] Dea magna
Invisit servatque, terit quas area, fruges.
Tantum Hecate nitidis frontem circumdata villis,
Perseis Hecate, mitis Dea, multa dolentem
Audiit ex antro, natusque {Hiperione} Titan. Note: 30
Illa Jovem frustra clamabat. Jupiter omni
Digressus Divum coetu sua visere templa
Gaudebat votisque coli sacrisque virorum.
Ergo inopem auxilii, facili Jove, furvus agebat
Sublatam patruus nigri moderator Averni Note: 35
Inclytus, umbrarum rex exceptorque {frequentum},
Curru instans, urgens bijugos et morte carentes.
Ac dum Nympha solum terrae latique videbat
Stelliferos coeli tractus piscosaque ponti
Aequora et auratum Solis jubar, omnis abacta Note: 40
Spes nec erat matremque suam superumque videre
{Aethereos} divum coetus, mulcebat in ipso
Haec aliqua luctu magnam dulcedine mentem,
Interea rupesque cavae et juga celsa sonabant
Aequorei et tractus longe clamantis acutum Note: 45
Voce deae: moestae late diffusa querelae
Maternas etiam vox tandem contigit aures.
Quae subito mentem attonitam perfixa dolore
Exululat vittasque manu laniavit utraque
Ambrosii sacras capitis, vestem {injicit} amens Note: 50
Atram humeris, passim et quaerit terraque marique
Ceu volucris prolem vesano concita cursu.
Non dii, non homines quaerenti pandere vera,
Non ullae cantu aut penna potuere volantes.
Luces illa novem terras dea magna per omnes Note: 55
Erravit, geminas nocturna in lumina taedas
Praeportans; non ambrosiam, non nectaris unquam
Gustavit succos maerenti corde, nec unquam
{Squallentes} liquidis perfudit fontibus artus.
Lux decima ut claro tandem se se extulit ortu, Note: 60
Flammam Hecate manibus quatiens divae obvia venit,
Ac tristi maestam compellans voce locuta est:
"Diva ferens almas maturo tempore fruges
Late augens cultas praestanti numine terras,
Quis divum, vel quis mortali e gente virorum Note: 65
Persephonem adducens rapuit miseraeque parenti
Tristia vesano complevit pectora luctu?
Vocem equidem raptae audivi; quis raptor abegit
Clamantem, haud equidem vidi, sed nuncia facti
Vera tibi huc veni". Quae postquam talia fata est, Note: 70
Illa nihil contra dejecto et {squallida} vultu
Antetulit gressum: Perseis pone {sequuta} est.
Clarum ambae ad Solem veniunt, hominumque deumque
Ex alto qui facta pater videt omnia coelo.
Hunc prope constiterunt fulgentes luce corusca Note: 75
Ad bijuges maestoque Ceres haec voce {loquuta} est:
"Sol, tibi vel facto vel dicto tempore in ullo
Si placui,
1 Thiam per matrem, magne, verere
Orantem, atque meis facilis, precor, annue votis.
Dulcem ego quam genui gnatam, carum mihi germen, Note: 80
Praestantem forma gnatam conterrita mater
Audivi longe flentem: fundebat acutum
Clamantis late se se vox aëre vasto
Non secus ac passae vim duram; nec mihi visus
Quisquam est frustra oculos passim percuncta ferenti. Note: 85
Verum age, qui coelo nil non specularis ab alto
Terrasque tractusque maris, dic: num tibi nata
Visa mea est unquam? Quisquis vir sustulit illam
Vel deus errantem caraque a matre remotam,
Vimque adhibens raptae fugit malus {ocyor} Euro." Note: 90
Sic ait, at contra sic magno Hÿperione natus:
"Nata Rheâ regina Ceres, vera omnia nosces:
Namque ego te venerorque animo doleoque dolorem,
Diva, tuum, gnata miseram qui torquet adempta.
Istos nemo alios luctus, quam Jupiter ipse Note: 95
Attulit altitonans; fratri qui temperat umbras,
Floridulam ille dedit cupido sibi ducere nuptam
Luctantem frustra. Curru hic devexit in alto
Obscuras Nympham ad sedes, quas jam colit illa
Sceptra tenens regnique dato laetatur honore. Note: 100
Tu, dea, sed nimio {froenum} laxare dolori
Desine jam, frustra nec te furor iraque luctu
Vexet inexpleto: non est, quem spernere possis,
Quem turpem dixisse, gener qui maximus umbris
Jura dat innumeris; cognato sanguine junctus Note: 105
Ille tibi, magni frater Jovis et sibi mundi
Sorte datam ob partem praestanti clarus honore."
Sic ait ac bijugos stimuloque et voce frementes
Admonuit: volucrum ritu fugere, relicta
Atque dea, rapuere levem per inania currum. Note: 110
Illi mente dolor magis et magis aestuat ima.
Ergo furens animi divumque irata parenti
Coelum odit sedesque alti devitat Olympi
Diva colens hominumque urbes et pinguia rura
Os mentita aliud: non vir, non foemina visam Note: 115
Agnovit, donec Celei pervenit ad aedes,
In sacra fortis qui tum regnabat Eleusi.
Heic dea moesta, viae sedes ubi proxima, sedit
Parthenium ad puteum (cives hinc saepe liquentem
{Hauribant} lympham) puteoque instantis olivae Note: 120
Languidulo flectens artus requievit in umbra
Annosae similis vetulae, nec gignere prolem,
Florida nec Veneris jam suetae carpere dona,
Qualis vel regum pueros educere nutrix
Cana solet procerumve aedes ancilla tueri. Note: 125
Hanc Celeis natae, pueros haurire liquores
Dum veniunt patriamque urnis deferre sub aulam,
Conspexere, almo vernantes flore juventae,
Bis duo pulchro ipsas aequantes corpore divas,
Callidiceque et Clisidice Demoque decora Note: 130
Calliroeque, omnes inter quae maxima natu est.
Nec novere deam (non pronum noscere divos)
Sed prope stant verbis et sic affantur amicis:
"Quae genus? Unde venis? Qui te genuere parentes,
O bona? Cur sola secretam in sede morari Note: 135
Te juvat? Atque urbem tecta et vitare domorum?
Aequaevaeque tibi multae multaeque vigenti
Florentes aetate colunt heic ditia tecta,
Excepto quae te dicto factoque juvabunt."
Haec illae; has contra retulit dea candida voces: Note: 140
"O quaecumque estis, Nymphae, salvete. Profabor
Vera equidem; quidquam nec vos celare decorum est.
Doris ego (hoc matri me dicere nomine visum est)
Creta huc e magna vastum delata per aequor
Advenio haud ultro: sacri rapuere latrones Note: 145
Vi longe avectam luctantem et plurima frustra.
Hi Toricum ut celeri tetigerunt inde carina,
Matrum ingens numerus de puppi exponimur alta.
Coenam illi ad naves festinant litore in ipso.
Aegram nullus amor mentem mihi tangere dulcis Note: 150
At coenae poterat: moerenti pectore furtim
Progredior, nigris horret qua terra tenebris,
Et saevos fugio dominos, ne vendere inemptam
Neu pretio possint pro me gaudere soluto.
Sic errans venio huc; nec quae sit, noscere, tellus Note: 155
Haec potui, nec quis terram colat hanc bonus hospes;
Spero equidem. At vobis dii, celsi quotquot Olympi,
Laetam habitant sedem, dent cunctis nubere sponso
Florenti atque, pater qua gaudeat, edere prolem.
Me vetulam interea dulces curate, puellae, Note: 160
Neu pigeat miserari animo, mihi tecta subire
Si qua viri aut nuptae contingat, quotquot et aevo
Fessa queat mulier, pulchre exercere labores.
Et puerum gestare ulnis nutrireque possum
Infantem et servare domos et sternere lectum Note: 165
Rite queo thalami domino in penetralibus et, quod
Foeminei est operis, quidvis praestare volenti
Possum animo." Haec postquam dulci dea voce locuta est,
Reddidit haec inter Celei pulcherrima natas
Callidice, matura viro jam virgo: "Deorum Note: 170
Fata decet quaevis, mater, tolerare vel aegra
Mente hominem; praestant invicto robore longe
Nam dii hominum mortale genus. Quaecumque rogasti
Nunc tibi ego pandam dicamque ex ordine, quinam
Hic sceptroque viri primo et dignantur honore Note: 175
Atque regunt populi coetus, urbemque tuentes
Consilioque boni servant ac legibus aequis.
Triptolemus colit hanc sapiens, domus illa Diocli,
Illa Polixini, et magnanimi Eumolpi,
Et Dolichi, et fortis Celei, nos unde creatae. Note: 180
Horum consortes thalami sua quaeque gubernant
Tecta domus. Harum, si te modo viderit, ulla
Haud spernet foribusque abiget, sed laeta volensque
Excipiet tecto; sacris namque ore deabus
Es similis. Quin hic potius tantisper eadem Note: 185
Sede mane, patrias donec veniamus ad aedes;
Et sciat haec Metanira parens ex ordine cuncta;
Illa domum in nostram te forsan laeta vocarit
Et jubeat non usquam alias perrepere ad aedes.
Illis tecta puer nam sero in fine senectae Note: 190
Editus ampla colit, cura nutritur et omni,
Optatum votis, carumque et amabile germen.
Hunc tu si cures, pubem contingere donec
Incipiat primam, nutrix te nulla beatam
Non dicet; pretiumque, feres quod laeta, laborum Note: 195
Non sibi discupiet: tantis ditabere donis."
Haec ait; alma Ceres fanti annuit, ergo nitentes
Impleruntque urnas laetaeque ad tecta reportant.
Jam patriam subiere domum, jam singula matri
Visa suae narrant auditaque; nec mora, mater Note: 200
Ire jubet magnaque ultro mercede vocare.
Ceu quondam cervaeque leves, teneraeque juvencae
Expletae largo pastu per florea prata
Exsultant captaeque nova dulcedine ludunt,
Sic illae sinuosa manu suspensa tenentes Note: 205
Pepla, viae per strata ruunt rapidoque feruntur
Mente alacri cursu: flavus se lactea circum
Colla, croco similis, fundit, luditque capillus.
Quo liquere loco, divam invenere sedentem
Et patrias laetae festinant ducere in aedes. Note: 210
Tecta caput, luctuque animum dejecta, puellas
Diva duces sequitur: peplus, celerabat anili
Dum studio, circumque pedes et crura crepabat.
Jam Celei venere domum mediisque feruntur
Porticibus. Celsi Metanira ad limina tecti Note: 215
Prima sedens aderat, natum et gestabat odoro
Floridulum ipsa sinu. Visa occurrere puellae
Matre alacres, imo pedibus dea magna beatis
Nixa solo, summi celso laquearia tecti
Vertice tangebat gradiens multaque coruscum Note: 220
Luce jubar sacro fundebat corpore, totas
Illa fores dio complens fulgore: pudorque
Et niveus pallor nuptam et stupor altus habebat.
Discessitque loco exsurgens divamque locare
Sede sua voluit; sedem diva abnuit aegro Note: 225
Maesta animo, vultu dejecto, lumina figens
Uda solo; sedem pulchram abnuit, impigra donec
Illi aliam vili compactam robore sedem
Obtulit ac niveum vellus substravit Iambe.
Heic residens sacri capitis velamen operta Note: 230
Prae facie manibus tenuit longumque morata est,
Haud quemquam nutu, quemquam vel voce salutans.
Nullas illa dapes tetigit, non pocula siccis
Admovit labris, maerensque et {squallida} eadem
Sede sedens unam versabat pectore toto Note: 235
Persephonen, cura tabescens mater in una.
Interea mordere joco non cessat Iambe
Salsa levi tacitam, multo et perfusa lepore
Dicta jacit sapiens, donec diducere labrum
Et ridere deam, laetari et mente coegit. Note: 240
Cara deae ante alias hinc semper mansit Iambe,
Illa dato longum celebrans sacra {orgya} ritu.
Ergo ubi contractae diffudit nubila frontis
Laeta Ceres, Metanira olli dat plena Lyaeo
Pocula. Se avertens diva abnuit ac "Mihi", dixit, Note: 245
"Vina nefas potare". Jubet dein frugibus undam
Misceri tritis liquidam frondemque nigrantis
Pulegi. Paret dictis Metanira, liquorem
Atque manu miscens quae jusserat obtulit almum.
Diva capit; quo fas et potu proluit ora. Note: 250
Orsa loqui prior est Metanira et talibus infit:
"Salve, praeclaro prognatam sanguine regum
Quam reor, o mulier, tantus pudor insidet ori
Atque oculis, tantus vultu lepor emicat et quae
Augustos formae commendat gratia reges. Note: 255
Fata deum quamvis invitis ferre necesse est,
Colla jugo quando premimur mortalia secla.
Nunc quoniam te sors nostris huc appulit oris,
Quae mihi sunt, tibi cuncta puta communia mecum,
Hunc modo ni renuas puerum nutrire, beati Note: 260
Quem mihi languentis supremo in fine senectae
Carum, insperatum, votis precibusque petitum
Coelicolae dederunt. Hunc si nutriveris, almae
Dum florem pubis primum contingat, habebis
Mercedis quantum nutrix sibi nulla referri Note: 265
Non cupiat: tantis large ditabere donis."
Haec prior illa, refert tacito cui talia vultu,
Quae dea triticeam gestat formosa coronam.
"Tu quoque salve itidem, mulier: tibi munera magni
Magna ferant divi. Puerum, quem tradere gestis, Note: 270
Excipiamque libens omnique educere cura
Aggrediar; nec erit, nutrix ut stulta nocenti
2Illum herba patiar, tristi vel carmine laedi.
Quae vincunt herbas, novi bona pharmaca; novi
Verba etiam et magicos cantus, quae carmina vincunt." Note: 275
Sic ait atque sinu puerum suscepit odoro
Ambrosiis tollens manibus dea: candida voti
At campos mater laetata est pectore toto.
Sic, Celei prolem formosam, Demophoonta,
Quem formosa viro peperit Metanira, beata Note: 280
Diva colens aedes nutribat. Membra deorum
Pulchra puer similis crescebat, non dape nempe,
Non potu augescens mortali: diva liquenti
Ambrosia, superum ceu divum e semine cretum
Ungebatque manu mulcens totaque fovebat Note: 285
Luce, sinu tollens, arcte complexa, suaeque
Multum animae inspirans mira dulcedine partem.
Nocte eadem torrem veluti condebat obustum
Diva foco, cinere in tepido, furtimque tegebat,
Ne cari possent quidquam sentire parentes. Note: 290
Monstrum illi attonita mirantur mente; deorum
Ut similis capiatque auctus magnaque vigescat
Mole puer. Jam morte illum dea magna carentem
Et senio factura fuit: Metanira nitenti
Sed furtim e thalamo prospectans vidit et altum Note: 295
Clamavitque ululans, femur et percussit utrumque;
Proli et multa suae metuens et {coeca} furore,
Ipsa sibi et celerans damnum sic ore profata est:
"Dulcis Demophoon, te multo condit in igne
Saeva hospes luctusque struit, fletusque parenti Note: 300
Perpetuos miserae!" Tales de pectore questus
Rumpebat Metanira. Ceres vocem audiit alma
Et puerum, carae spemque et solatia matris,
Multa dolens animi magnoque incensa furore
Exemitque igni rapiens manibusque locavit Note: 305
Depositum ambrosiis nuda in tellure, jacentem
Et super adsistens has rupit pectore voces.
"Heu, stulti! Heu, {coeci} mortales, et bona fata
Et mala fata deum quos adventantia fallunt!
Tu quoque stultitiae damnum ingens laesa tulisti. Note: 310
Dii cujus numen jurant, Stygii mihi testis
Unda etenim metuenda lacus, tibi tempus in omne
Gnatum ego fecissem senioque et morte carentem;
Aeternum tribuens diae olli laudis honorem.
Nunc mortem, et Parcas, qua vitet, nulla relicta est Note: 315
Jam ratio. Famae referet sibi munera tantum
Perpetuae, genibusque meis quod sederit ulnis
Inque meis dulces consuevit carpere somnos.
Bellaque Eleusinae quondam volventibus annis
Certatim huic gentes et {praelia} saeva ciebunt Note: 320
Saevis discordes nullo non tempore rixis.
Magna Ceres ego sum, disque et mortalibus ingens
Auxilium atque ingens curae luctusque levamen.
Nunc agedum templumque mihi sublime locare
Atque aram templo populus festinet in amplo Note: 325
Rite struens primae sub celsis moenibus urbis
Calliroum supra fontem, qua pinguibus arvis
Imminet ac summo procurrit vertice collis.
Ipsa ego, quo fieri placeat sacra orgya pacto,
Expediam ritusque novos legesque sacrorum Note: 330
Praecipiam, caste ut peragi quondam omnia possint
Atque meum certo placari foedere numen.
Sic ubi fata dea est, mutato corpore {caepit}
Continuo major magis et formosa videri
Triste abigens longe senium; decor atque venustas Note: 335
Spirabat late circum, jucundus amictu
Se se odor e pulchro fundebat, fulgor ab almo
Ambrosius divae radiabat corpore, flavus
Ludebat fluitans per eburnea colla capillus;
Tota domus subito ceu fulguris igne micabat. Note: 340
Haec ubi facta, domo fugit dea: pulchra soluto
Intremuit Metanira genu, vox faucibus haesit
Pressa diu, caram terra nec tollere prolem
Jam quibat meminisse omnes deperdita sensus.
At flentis vocem pueri audivere sorores; Note: 345
Ergo thoris trepidae exsiliunt. Haec tollit amico
Atque sinu amplectens tepido fovet, excitat ignem
Illa foco, molli celerans pede tertia currit
In thalamum magnoque vocat clamore parentem.
Languidulum gelidoque animam vix ore trahentem Note: 350
Affusae studio circum mulcentque foventque,
Amplexaeque tenent multa et dant oscula: plorat
Ille tamen, moestum subeunt nec gaudia pectus.
Quippe, carens nutrice dea, ferus abnuit ulli
Nutrici post haec mortali semine cretae. Note: 355
Tota nocte illae divam placare potentem
Institerunt pressae trepida formidine mentem.
Mane, ubi Sol radians primo prospexit ab ortu
Regem adeunt; quae facta docent atque ordine pandunt,
Quae dederit mandata Ceres, quos poscat honores. Note: 360
Continuo populum numero vocat ille carentem,
Stansque jubet {caetu} in magno, quae dixerat ipsa
Se se velle Ceres, templumque aramque locari
Calliroum ad fontem supremo in vertice collis.
Nulla mora est; dicto parent templumque sub auras Note: 365
Erigitur, divae praesenti et numine crescit.
Illi opere exacto laeti functique labore,
Quisque petens sua tecta, ibant; penetrale paratum
Flava Ceres adiit: {caetu} heic secreta deorum
Aede sua residens natam sibi plorat ademptam, Note: 370
Et desiderio longum tabescit inani.
Tristior ast illo nullus vel acerbior unquam
Annus iit miseris mortalibus. Edere fruges
Terra negat, jactasque Ceres irata recondit.
Multa boves frustra collo juga curva trahebant; Note: 375
Multa solo frustra data semina cassa jacebant.
Jamque fame humanum dura genus omne periret,
Magnos dona deos pingues et sacra per aras
Deficerent, foedam cupiens avertere cladem
Ni pater {aethereis} demittat sedibus Irin: Note: 380
"Auratas quatiens pennas delabere coelo,
Iri, voca et Cererem, pulchrumque et amabile numen!"
Sic ait. Illa Jovis liquidas fert jussa per auras,
Dein medios carpit celeri pede concita campos,
Edita Eleusinae dum moenia contigit urbis. Note: 385
Heic sacra divam veniens invenit in aede
Coeruleo indutam peplo blandoque salutans
Ore deam tales fudit de pectore voces:
"Flava Ceres, agitat qui nil mortale sub alta
Mente pater, jubet hinc altas succedere divum Note: 390
In sedes tandem et patrio te reddere coelo.
Diva, veni, nec sperne, patris quae magna per auras
Jussa tuli." Haec Iris. Nequidquam multa precantem
Aversata Ceres immani exarserat ira.
Ergo alios pater atque alios ex ordine mittit Note: 395
Coelicolas. Veniunt alterni pulchraque large
Dona ferunt, omnes et spondent aetheris alti
In domibus, quoscunque redux sibi poscat, honores.
Abnuit: ira alto gliscit sub pectore, saevum
Ulla animum nec verba movent, nec dona deorum. Note: 400
Ire negat sedem in celsam florentis Olympi,
Quasque premit, terra ex alta submittere fruges
Ante oculis dulcem videat quam denique natam,
Ante oculos dulci natae quam figat in ore.
Haec postquam altitonans coelo pater audiit alto, Note: 405
Aurata insignem virga demittit opaci
Mercurium ad sedes Erebi; cui mandat, amicis
Plutonem ut mulcens verbis de nocte profunda
Persephonen clari educat sub lumina Solis
Atque deum ad sedes, conspecta laeta puella Note: 410
Indomitas ultra mater ne proferat iras.
Jussa facit summoque levis delapsus Olympo
Majugena umbrarum sedes descendit ad imas.
Nactus ibi est regem sancta cum conjuge molli
Membra thoro stratum, carae quae fixa parentis Note: 415
Cor desiderio maerebat duraque secum
Mente animi in penita versabat fata deorum.
Hunc adit ac prior his affatur vocibus ultro:
"Caerulea venerande coma Pluto, inclyte rector
Umbrarum, pater hinc me castam educere jussit Note: 420
Persephonem ac superas coeli producere in oras,
Mater ut irasci divis jam desinat, aegri
Curam animi et solvat conspecta denique gnata,
Pergat opus nec jam moliri saeva cruentum,
Atque neci mortale genus male dedere velle Note: 425
Terrigenum semenque premens, ne surgat in arva
Et perimens magnos placant quae munera divos.
Illa quidem tristi nunc tota exaestuat ira
Atque Deum vitat sedes, temploque sub alto
Sola sedet, celsis ubi collibus instat Eleusis." Note: 430
Haec ille, at Pluto risit demptaque serenans
Nube supercilium verbis ita fatur amicis:
"I, bona Persephone, patior; matremque revise
Caeruleo indutam peplo: jam mitior iras
Pone, dea o, frustra nec mentem exerce dolore Note: 435
Immodico. Non sum cujus te, diva, pudere
Debeat in superis, conjux, magni Jovis ille
Germanus. Mihi fida comes tectique thorique,
Quae vivunt reptantque solo, dominabere cunctis,
Umbrarum regina; tuos nec jam ulla beato Note: 440
{Coelicolum} in coetu major dea vincet honores,
Mortalis nec erit quisquam ullo in tempore, triste
Qui tibi supplicium non pendat, multa per aras
Ni tibi sacra ferat casto solemnia corde
Placet et omnigenis, qua fas, tua numina donis." Note: 445
Sic ait: illa thoro mentem laetata relicto
Exsilit ac dulcem gestit festina parentem
Visere. Cui Pluto mira dulcedine granum
Pomo adimens, tellus Poenorum qualia mittit,
Ipse manu apposuit furtiva blandus, abiret Note: 450
Ne jejuna, omnes cara et cum matre maneret
Usque dies nullo raptori obnoxia vinclo.
Nulla mora est: bijugos divino semine cretos
Aurato jungit curru dominator Averni.
Scandit diva, sedet juxta caeso inclytus Argo Note: 455
Mercurius; dat lora manu celsisque flagello
Rite feros ciet e foribus. Fugere volantes
Sponte sua cursu et facili per longa viarum
Herbiferos supra colles super et juga celsa
(Nil retinet cretos divino semine) gressu Note: 460
Nituntur valido, ventosque et nubila tranant.
Jamque adeo venere, Ceres ubi pulchra sedebat.
Hic tenuit currum veniens deus et stetit altas
Ante fores templi multo fragrantis odore.
Ut vidit, celeri gressu ruit obvia mater, Note: 465
Illa levi simulis cervae, quae concita fertur
Per nemus umbriferum fugiens saltusque virentes.
Nata ruit matri passis contra obvia palmis
Atque sinu injecit se se complexaque inhaesit.
Cui genitrix metuens minui sua gaudia: "Nata, Note: 470
Dic", ait, "infernis quidquam num forte sub umbris
Gustasti? Jejunae illinc si contigit, escae
Omnis et experti coeli ad convexa reverti,
Mecum eris et magno nullis non laeta diebus
Cum Jove diisque aliis multo praesignis honore: Note: 475
At si forte aliquid gustasti, rursus eundum
Sub terras. Anni quanta est pars tertia, Ditis
Tecta coles, mecum octonos versabere menses
{Coelicolum} in coetu coelestia templa frequentans.
Vere novo, florum omnigeno quum germine rident Note: 480
Prata, ibis rursum terrae sub operta quotannis
Mira eadem divis, mira et mortalibus aeque.
Sed qua fraude malus (vultu quod maesta fateris)
Qua te fraude malus Pluto deceperit, ede."
Sic mater: matri contra sic pulchra reponit Note: 485
Persephone: "O Genitrix, scitanti vera fatebor
Omnia nec tacito condam sub pectore quidquam.
Venit ubi magni missu Jovis atque deorum
Imam Erebi ad sedem lucri dator {hicce} deumque
{Nuncius} ac coelo jussit me reddier alto, Note: 490
Me visa ut superis irasci denique mater
Desineret, toto exsilui confessa repente
Laetitiam vultu; Pluto doluitque malamque
Objecit subito fraudem blandaque coegit
Vi granum gustare, rubent quo Punica poma. Note: 495
Nunc Jovis ut nutu fretus me detulit imas
Abreptam in sedes Erebi noctemque profundam,
Expediam dictis atque ordine singula pandam.
Ludebam prato in viridi; mecum chorus omnis
Nympharum, Phaëno, Leucippe, Electra et Iantis, Note: 500
Flava Iache et Melite Roïaque Calliroeque,
Melobosisque Tycheque Acasteque Admeteque
Et Rhodope et Pluto, nulli et non cara Calypso
Et Styx Uranieque Galaxaureque decora,
Pugnae avida et Pallas, jaculis et laeta Diana. Note: 505
Ludus erat varios certatim carpere flores,
Flaventesque crocos atque iridas atque hyacinthos,
Purpureosque rosae calices et mira videri
Lilia narcissumque croco quem terra crearat
Assimilem. Hunc vidi mirans, hunc carpere utraque Note: 510
Laeta manu volui: magno discessit hiatu
Hinc atque hinc tellus; superas et fortis in horas
Emicuit Pluto, luctantem et plurima frustra
Aurato imposuit curru vexitque sub umbras.
Quod potui, toto rupi de pectore vocem Note: 515
Te saepe inclamans. Haec, quo sunt omnia, mater,
Gesta modo, nil te celans, ex ordine dixi."
Sic inter se se placido sermone fruuntur
Complexaeque haerent laetanti pectore divae,
Toto longa die miscentes gaudia: maeror Note: 520
Omnis abit, dant ambae hilares capiuntque vicissim
Laetitiam, expleri nequeunt dulcedine corda.
Heic sacram niveis frontem circumdata vittis
Advenitque Hecate castamque amplectitur arcte
Flavicomae gnatam Cereris, cui tempore ab illo Note: 525
Usque comes servitque ministraque fida sacrorum est.
Interea qui cuncta videt, regnator Olympi
Altitonans, caeloque Rheam demittit ab alto
Et mandat, Cereremque vocet, ducatque deorum
Laetificas rursum ad sedes et spondeat omnes, Note: 530
Illa sibi quoscumque redux optarit, honores.
Annuit atque duas partes revolubilis anni
Esse suae matri sociam coelestibus et diis
Persephonem, pars at superest quae tertia, caelo.
Sic Rhea fata. Ceres flava spectanda corona Note: 535
Paruit ac laetas gleba submisit opima
Continuo fruges; foliisque et floribus omnis
Risit ager, terra est late gravis ubere foetu.
Fert gressum ad reges mitis dea laetaque fatur
Triptolemoque Dioclique et forti Eumolpo
3,
Note: 540Et Celeo, rerum princeps qui tractat habenas,
Sacrorumque docet ritus atque {orgya} sancta,
Spernere quae nulli, nullique audire profano
Fas est, excluso questus nec fundere inanes:
Ira deum cohibet questus et comprimit ora. Note: 545
Felix cui licuit mortali talia sacra
Usurpare oculis; contra miser ille vel altam
Abditus in terram, cui nunquam hos posse videre
Contigerit ritus ac sacra lege piari.
Haec ubi mandavit docuitque ex ordine cuncta, Note: 550
Magna Ceres et nata simul petiere beatas
{Coelicolum} sedes tectum et stellantis Olympi.
Propter ibi sedere Jovem, qui fulmine gaudet,
Utraque diis numen magnum et venerabile. Felix
Ille iterum atque iterum, placido quem lumine divae Note: 555
Mortalem adspiciunt dulci et dignantur amore!
Olli divitias, olli demittere ab alto
Semper opes coelo gaudent; nec copia rerum
Ulla domum cessat large complere beatam.
At mihi odoratam colitis quae numina Eleusin, Note: 560
Atque Paron pulsatam undis Antronaque celsis
Rupibus impositam, dives dea frugibus almis,
Omnigeno dives foetu, quem parturit annus,
Sancta Ceres, tecumque una tua candida proles,
Reddite jucundo suavem pro carmine vitam: Note: 565
Non me, diva, tui capient oblivia; laetus
Atque tuas laudes alio quoque carmine dicam.