Postquam te omnes Pannonie principes, sacratissime rex, ipsa eciam universa Pannonia maximo omnium consensu ac pleno ore regem sibi lectum salutatumque et ad se iucundissime susceptum sancto et celitus lapso diademate coronavit et de hoc optatum nuncium littere celsitudinis tue reipublice nostre attulere, Rachusa (Nova Epidaurus ab eruditis nuncupata, [p. 153] civitas nostra, imo tua, invictissime princeps, nedum per epistulam magnitudinem gaudii sui tanta pro re merito conceptam, verum eciam per nos legatos voluit exprimere, mandavit insuper, uti eam post graciarum accionem ob tua in nos maxima beneficia tuo arbitratui expositam offeramus pedibusque tue {magestatis} commendemus.

Nemo igitur mirari debeat, si voluptatis incredibilis, leticie incomparabilis, gaudii inmortalis igniculos pectoribus nostris te Pannonico rege declarato suscitatos verbis referre non possumus, cum omnem vim dicendi ac copiam huius tanti gaudii inmensitas exsuperet, pagina 1v in quo tamen exprimendo ingrata erit, si non et ipsa colletetur oracio. Gaudet profecto mirum in modum respublica nostra, eminentissime rex, et vultus illos priores, situ et squalore per minas ac metus inimicorum infectos inmutavit magnosque sibi tutande libertatis assumpsit spiritus et sub operculis nominis tui invictissimi constituta, armatos hostes ipsa eciam inermis parvifecit et cunctas inimicorum vires spernit. Bellica demum instrumenta et arma, que prius pro salute defensanda proque arcendis hostibus fabricaret, ad civitatis utique servet ornamentum. Annosi eciam senes hoc tanto tamque gravi bono vehementer exhilarati sunt et baculis proiectis, quibus membra senio tremencia fulciebant, internis quibusdam nove et inaudite voluptatis aculeis exagitati atque incensi et inflammati ardore gressus ut iuvenes huc et illuc ferunt. Quibus licebit sub te rege nostro sapientissimo et fortissimo reliquum etatis in alta mentis tranquillitate proferre et corporis, pagina 2r quod prius dubie saluti tantum prospiciende intenti conterebant. Exultant deinde universi iuvenum conventus ac veneranda matronarum nostrarum comercia et candide puellarum turbe, pueri eciam ipsi vultibus ac gestibus innuunt leticiam. Tanto namque ipsius nature imperio intime quedam gaudii flamme in cuiusque vultibus excuti maxime solent, quando communis omnium salus lapsa pene erigitur ac servatur a discrimine tempestatum portum tandem securitatis ingressa componitur. Sacrarum deinceps virginum impollutus ordo gloriam Deo cnait et tantum pro felicissimo incolumitatis tue statu securus preces effundit, in quo tota earum salus [p. 154] sita esse videtur, cum prius tamen pro civitate nostra, pro templis, pro patria, denique salute solicitus anxiusque Deo precibus instaret continuis et ut procula a nobis hostilis ille furor arceretur, penatibus nostris in dies imminencior, antelucanis vocibus celos pulsaret. Quid demum menia nostra, olim nutancia metu instantis ac pagina 2v maximi discriminis vicina inimicorum peste, firmata nimirum vallataque inmensa nominis tui mole et erecta ad sidera nimium sibi placere videntur, non minas, non obsidiones, non insidias ullas, non victus angustias, non telorum iactus volitancium, non vineas aggeribus institutas, non validos arietum ictus, non tormenta ruinam minitancia neque ulla hostilia machinamenta te incolumi, beatissime rex, expavescunt.

Pulchrum erat profecto spectaculum, cum nobis littere maiestatis tue te regem nostrum nunciassent, cernere universum populum undique in forum turmatim confluentem diligenter anxieque {percunctari}: "Estne ille Wladislaus, ille integerrimus, ille princeps sanctissimus, rex noster constitutus?" Tum voti compos effecta civitas (notum enim erat te Pannonica corona redimitum) videbat omnia referta alactritate et leticia, par ubique gaudium, pares animi clamoresque pares ubique ad agendas inmortali Deo gracias efferebantur: hinc pueros proiectis trivialibus ludis confluere, pagina 3r inde iuvenes catervatim concurrere spectabamus, senes eciam non etate retardatos egrosque non adverse valitudinis labore detentos adesse. Tunc quidem alii longius vivere exoptabant, alii, nunc est maxime vivendum, asserebant. Ipsa eciam feminarum grata fecunditas summam capiebat voluptatem, quod quicquid peperisset essetque proxime paritura, tanto principi famularetur ac serviret. Nihil deinceps aliud in foro, nihil in circulis, in templis, in domibus, in cenis, nihil denique quoquo gradum proferebas, nisi rex noster Wladislaus personabat. Os deinde parvulorum, cum pene lingue infancia proferre nequiret, te tamen, quoquo modo poterat, exprimebat. Dies insuper artificum brevior, labor eciam minor, huius quidem -- tam grata tamque iucunda -- nominis [p. 155] appellacionem transibant. Sic igitur civitati nostre et publicis votis redditus mirabiles quosdam omnium nostrum in te [amores] [excitasti] et ita excitasti, ut te amemus tamquam patrem, veneremur uti regem et dominumsuspiciamus velut arcem salutis nostre pagina 3v tutissimam. Ac veluti Ledei quidem iuvenes, geminum celorum sydus, naufragis carinis et trepidis nautis {asperimoque} maris celique turbine ac tempestate iactatis leti felicesque fulsisse solent, ita et tu nobis hoc tempore vehementer laborantibus, fulgentissime princeps, totus serenus salutem eciam afferens tamquam e celo missus apparuisti. Cuius eterno splendore et inmenso quodam lumine tenebre nostre interiores procul a nobis eicientur et ad ultimas terrarum naciones proscripte quidem exulabunt. Ecce nunc in propatulo est, quantum Rhacusa famula celsitudinis tue et cultrix perpetua, quantum, inquam, consecuta est te rege Pannonum citato faustissimo auspicio.

Sed quid de ceteris gentibus, nacionibus ac populis, quos Romana fides sanctissimis ulnis circumquaque complectitur, dicendum putem? In gaudium diffunditur inauditum quidem Christiana resp/ublica/, serenissime rex, hoc tam excelso et sperato munere ab optimo maximo pagina 45 Deo sibi concesso, cui quidem inmortales agit gracias, qui Wladislaum hac tempestate prestantissimum ac omnium sapientissimum principem, Kazimiri regis olim Polonorum eminentissimi filium, tantum extulit provexitque, ut eo duce felicissimo ac fortissimo quicquid sibi bello et armis fuerit occupatum, bello et armis eciam redimere valde speret. Et hoc merito quidem, nam et natura et virtus, ipsa eciam fortuna, quantum possint viriumque habeant, in te solo cumulatissime expressere. Quid enim te nobilius, dive rex, quid generosius, quid demum clarius dici aut fingi potest, quem genuit Kasimirus, rex Polonorum prestantissimus et ipse a patre rege natus, genuit, inquam, ex filia Alberti, regis Pannonum fortissimi, connubio sibi iuncta. Huic frater, avunculus tuus Ladislaus et ipse rex fuit Pannonum invictissimus, cuius mater, avia tua, progenita est a rege olim Pannonio felicissimo Sigismnudo et Romanorum imperatore eminentissimo. Nec preteribo eciam patruum tuum Wladislaum et ipsum

Pannonum regem fulgentissimum, qui cum armatus tela inter pagina 4v et enses pro Christi nomine [defensando] felicissime cecidisset, imo cadendo vitam comparasset, maximum sibi suisque addidit laudis incrementum et glorie. Ecce igitur clara et illustris genitura tua ac circumquaque nobilissima, nomen celsitudinis tue eternitati commendavit locavitque in altissima specula lumine quodam fulgens sempiterno, uti posteritati luceat in experimentum nobilitatis. Cui quidem sic excusso et absoluto existenti addidit eciam decus corporis et dignitatem et venerabilis forme eleganciam supremus ille rerum fabricator, ut plane in ambiguo sit, utrum te nobilitas an forma certatim invicem contendentes {perfeccior} esse videatur. Arbitror nimirum, speciosissime princeps, quod divinus ille animus venturus in corpus et celitus tibi missus dignum sibi voluerit hospicium, quo susciperetur, fingere, et par habitaculum, quo viveret, formare. Hec itaque augustissima facies tua efficit profecto, ut qui te viderint norintque animi tui splendorem, nesciant prorsus, an te magis pagina 5r mentis an vultus obtutibus admirentur. Sed mihi exire maturanti in acta virtutum tuarum multa se offerunt maiorum tuorum cum bello tum pace egregia monumenta, quorum [persequcionem] abstulit mihi hoc tempore rerum tuarum magnitudo, lux eciam ipsa ab orbe nostro festinato casura: quamvis illi nobilissimis gentibus, ferocissimis populis, bellicosissimis nacionibus non minus armis quam prudencia a te superatis mirum in modum inclaruerint, verum enimvero morem geram omnino progenitoribus tuis, si hoc precipuum afferam, quod eorum nomini maxime conducit, quod te scilicet talem ac tantum protulere principem, qui debeas Romani nominis nutancia fata suscipere et tanti conatus subire molem.

Sed ut te a puero aspiciam, christianissime rex, a primis annis totum te sibi bone artes non invitum quidem [vindicavere] et imprimis sacrarum litterarum sublimis illa iucunditas, que ad celos viam facit, quibus preter ceteras disciplinas maxime intentus dedisti de te indubitatam gentibus censuram te fere principem primum omnium et a quo salus romane fidei penderet, ex pagina 5v quo in exordio vite [p. 157] precipua litterarum studia amplexus es et in quibus eterna salus eniteret. Hinc tecum crevit summa religionis cura et perpetua cultus observancia in optimum maximumque Deum. Nihil enim apud te censebas iucundius, nihil suavius quam soli Deo inservire et eo operam impendere, quod principi virtutes omnes imperatorias prestare possit, iusticiam, liberalitatem, animi magnitudinem, facilitatem, mansuetudinem, clemenciam, frugalitatem et rerum omnium continenciam, de quibus voluptatum blandimenta rapuere prefecturam. Hec quidem virtutes tantum ex equo tecum vivunt, integerrime princeps, ut non facile dignosci possit tene ille beaciorem an tu illas eminenciores efficias. Quibus profecto armatus ad Boemie regnum, que procio est Germanie, puer pene accessisti. Rex itaque constitutus et assumpto regni gubernaculo quanta religione iusticiam colueris, humani comercii vinculum, quis est qui ignoret. Testis est universa Boemia, que te rege preter ceteros iustissimo ita fruitur, ut res eius ac facultates cum pagina 6r privatim tum publice in incrementa extendantur et in dies augeantur. Nulle ibi rapine, ius suum cuique tribuitur, nuli violencie metus, quisque domibus patefactis modo libuerit, securus degit. Tu vero, ut aiunt, iustissime rex, nihil tam libenter pollicebaris, quin promissa libenter absolveres et verba re sanctires. Testis demum universus orbis: nam ad efferas quoque ac prope ignotas naciones equitatis et rectitudinis tue splendor illuxit. At summa illa prudencia et consiliorum tuorum altitudo, que sepe in secundis, sepe in adversis rebus spectata est, quam tui [frequenter] hostes admirati non minus quam tela et arma exhorruerunt, eiusmodi est, ut sine vera laude vel pocius veneracione nec nominari possit nec cogitari. Admirabilem vero ac prope incredibilem fortitudinem tuam, qua labores, vigilias, pericula, dura demum omnia ac difficilia inmotus interritusque ab ipsa adolescencia pertulisti animumque illum excelsum omnia concernentem, que mortalibus preciosa videntur, in que omne gloriosum facinus, promptum atque accinctum, quod pagina 6v tantum flumen est ingenii, que [p. 158] tanta dicendi felicitas, ut celebrare dignis laudibus possit. Modestiam quoque tantam tibi inesse videmus, ut minoribus eciam in rebus non desit ordo, dictorum factorumque omnium modus, ita deinde liberalem, ita te munificum in omnis exhibuisti, ut non tibi tam tuum, quod cepisti, quam quod dedisti, videretur. Mansuetudo vero tua et clemencia quibus laudibus, qua nominis eternitate celebrabuntur? Hec enim eo clariora in rege, quo rariora sunt. Ceterasque virtutes tuas pretereo, quas preclaras ac inauditas in maiestatem tuam ita ars et natura coniecerit, ut velud exemplum quoddam ac spectaculum nobis propositus esse videaris, in quo contemplemur (ut hoc iterum dixerim), quantum in homine virtus possit. Hec a te plurima virtutum decora parata si velim persequi, sacratissime rex, et me dicentem angustia temporis deseret et ingenioli mei mediocritas nimio pondere depressa succumbet. Quas qui iam dudum amplecti velit, mentem sibi a Deo inmortali exoret, que pagina 75 tantam molem sustinebit, optare eciam vitam per secula debet et innumerabiles evi dies et quantos tu mereris annos. Illud vero affirmo has esse, que te supra omnem regiam dignitatem extollunt, que imperii maiestatem sub se vident, que regie claritati alium longe maiorem adiiciunt fulgorem.

Unum insuper asseram celsitudini tue tam libenter quam necessario dicendum, quod virtutum tuarum eternitati novum quendam et inusitatum nec alias aut raro cognitum addit splendorem. Cum enim bella fiant, ut in pace vivatur nec Romano imperio absque Cannensi clade pax successit, eo temporis cum [Hannibal] urbem infestaret, quibus es tu preconiis illustrandus, quo laudum nomine honestandus, qui Boemie tue ferocissimos in bella populos non armis, sed pacis artibus, prudencia et consilio, domuisti. Arma namque pariunt cedes, sanguinem, truncos cadaverum passim iacencium, depopulaciones, rapinas, sacrorum direpciones, captivitates puerorum ac matronarum predas, virginum stupra, iacturas denique et gencium et civitatum. Pax vero, que est cum iocunda tum salutaris, dirruta instaurat, instaurata exornat, civitatem adauget, imperia protendit, gignit ingenia, pagina 7v bonas [p. 159] artes parit, quicquid nascitur, alit, quicquid alit, educat, virtutibus demum omnibus erigit artem et habitaculum perpetuum, ipsum eciam chaos iampridem in elementa distinctum tuetur. Pax deinceps et in celestibus dominatur. Legimus enim celos ipsos vertigine sua, perpetuo quodam cursus ordine suavissimos indigenarum aribus offere contentus eosque, ne ab ullo quidem adverso impediri signorum deinde ac planetarum ceterarum quoque stellarum fulgencia lumina, quibus celorum machina illustrata divicias suas videtur terris ostentare, ita inter se arctissimo quodam pacis vinculo atque lege convenire, ut quodque in suo regno triumphans maneret. Postumius Libertus primus omnium ovans urbem ingressus est, quoniam bellum leviter et sine cruore gesserat, myrto Veneris Genitricis coronatus divus Augustus [assequutus] est nomen ex rebus robore belli comparatis, sed maioris prorsus consecratus est glorie, dei fere nomen adeptus, quo tempore terris bis Iani templo clauso ingenti pacis pagina 8r altitudine remissis imperavit.

O principem felicissimum et astris conferendum, cui contigit pacis artibus de facili consequi, quod alii non absque cruore conati sunt perficere! Tu itaque, eminentissime rex, his corporis et animi bonis fulgens aut nullis aut raris concessis et fortune successibus plenus, que tibi semper a teneris annis fidissima comes astitit ad huius Pannonici regni gubernacula capessenda incredibili omnium Pannonie principum optimatumque consensu, ingenti eciam populorum et nacionum plausu et lectus et susceptus es et tandem, rex faustissime, declaratus. Ubi ita eluces, ita excellis, ita omnibus in rebus mirabilis videris et existis, quas geris in dies mentis oraculo, ut virtutes illas, quas sub patre tuo, rege olim sapientissimo, et dum Boemiam tantum frenares, comparasti, tanto regni huius fastigio reddas clariores simulque et hoc regnum virtutibus tuis efficias sublimius. Veluti enim ardens gemmarum purpura, quanto puriori auro insidet, tanto redditur oculis nostris fulgencior aurumque, quo habitat, exprimit comercio suo nitidius [p. 160] feliciusque. Ita et ipsa virtus una cum imperio crescit et imperium pagina 8v cum virtute et quo magis res geste augentur, eo maior et virtus, qua geruntur, efficitur. Gesta eciam pariter comite virtute magis inclarescunt, verum si prius hic aliquid se tibi fortune volumen asperius obiecerit, tua illa prudencia divina prope explicasti, nullum quippe laborem, nullum periculum renuisti, modo tibi experiri animum et virtutem exercere pro servanda augendaque Pannonici imperii maiestate liceret. Nec ab illa quidem oneris mole turbatus es, sed ut Olimpi monits arduus apex, qui summitate sua et ventos excedit et hiemes serenusque nulla nubium caligine premitur, extollitur pluviis eminencior auditque sub pedibus varias procellas invicem colluctantes et tonitrua ignibus micancia calcat, sic tuus ille animus omni furore adversoque motu depulso liber emersit et victor tandem magnitudine sua fruitur. Nam cum videres regni tui sublimitatem infestatam ab hostibus, per asperrima hiemalis tempestatis frigora et inter oppositas continuasque nives imbresque tantos, quantos Pleiades, nimbosa pagina 9r celorum sidera, solent effundere, paciens eciam ultra fidem laboris et viarum turbinis oblitus, ut opem feras Pannonice corone, magnis itineribus hinc es digressus. Tum cito reversus cum maximis Boemorum tuorum copiis ingenti eciam armorum strepitu et equorum hynnitu tamquam fulmen ab ethere vibratum et repentinus in hoc regno et galeatus emicuisti et unde clam solus quasi discesseras, eo palam valido quodam exercitu comitatus apparuisti atque omnes, qui tibi molesti erant, subito quodam ictu tamquam igneo fulguris impetu huc et illuc dispersos fudisti et quicquid inplicatum extitit, evolvisti et sic omnis ad votum composuisti, ut te omnes pocius e celo lapsum quam in terris natum suspicentur. Iulii profecto Cesaris et industriam in rebus conficiendis adequasti et celeritatem et in armis demum prestanciam, fortunam vero longe quidem superasti. Nam cum ille a Dirachio piscatorium navigium in littore maris nactus Brundusium versus ad accersendas militum copias, que ibi cessabant, transvehi maturasset, adversa [p. 161] procella reiectus infecto eciam voto rediit in Epirum. Tu vero et superata itinerum tempestate et traducto in Pannoniam exercitu victoria pagina 9v es magna tui cum gloria potitus. Nunc itaque rebus tuis clarissime gestis et victor frueris et triumphator.

Sed est, est, inquam, ac recedat Quinti Fabii Maximi et ob Hannibalem mora fractum Cunctatoris appellati, summus de Liguribus triumphus! Excidat a memoratu C. ille Marius, quod Iugurtham, Numidie regem captum ante currum egerit deque Cimbris Teuthonibusque gloriosam victoriam retulerit! Pretereatur eciam P. Scipionis Affricani de victa Carthagine triumphalis in urbem ingressus incredibili omnium gencium spectaculo! Nec consecretur eternitati Lucius Emilius Paulus victo per se Macedonum rege, Philippi filio, et a se in triumpho ducto! Nec magnus Pompeyus, quem leta Roma sepcies lauro ob victoriam redimitum salutavit neque demum divus Augustus tris triumphos in urbem reversus agens imposito fine bellis civilibus, dum tu, prestantissime princeps, post multas victorias tuas fortune imperio subactas quottidie ducis in triumpho viciorum pagina 10r agmen captivum, scelus subactum, domitam perfidiam, audaciam exinanitam, cathenatum furorem, seviciam in suum cruorem intumescentem, fastus depressos, superbiam expugnatam, inutilium voluptatum debellatos impetus, deliciarum instrumenta recisa, extinctam libidinem, luxuriam ferreis nexibus vinctam atque eius parvulos alumnos manicis pedicisque coercitos. Tu vero, eminentissime rex, in altissimo omnium virtutum, que tecum crevere, comercio aureum supra currum et pluribus resonantem victoriis totus fulgens, totus radians resides atque inde simul pariterque {despicitis} hostes ante pedes vestros infeliciter actos et vultus habitusque vestri maiestate et celesti quodam splendore situ et squalore ob diuturnum carcerem obsessos in angorem {compellitis}. Hic est triumphus egregius, hec pompa omnibus exuviis spoliisque preferenda, in qua nihil casurum, nihil mortale dominatur. Non hic expugnatur Numancia aut Hannibal ad venenum compellitur, non ferocissimi Gallie populi opprimuntur [p. 162] neque Egiptus Romano additur imperio, sed animi multiplices et effreni (quod maximum est in principe) superantur impetus. Quod qui fecit, Deum non hominem referre videtur.

Sed hec pagina 10v uno in te iuvene tanto prestancius enitent, fortissime rex, quanto anni tui nondum evo maturi liceencius in voluptatis recessus abire utique possint nec habeant ad deliciarum irritamenta viarum angustias. Quinymo in primo adolescencie ingressu ita animum celesti quadam continencia formasti, ut nihil de solutis cupiditatibus, nihil de concessis etati remissionibus deque vagis voluptatibus in castrum hoc et divinum pectus admitteres. Parit namque virtutes labor, ocium gignit voluptatem, quorum alterum victuros homini dies, alterum affert perituros. Tu itaque Alciden Iove natum imitatus erexisti nomini tuo altissimam conspicuamque arcem opere magnifico, quam nulla vis, nulla unquam expugnabit etas. Si tuis igitur temporibus magnus ille Pompeius viguisset, te sibi parem ultro nimirum delegisset, si Gaius Cesar, te libens tulisset superiorem, si denique Porcius Cato, vite sue pro viribus te dominante consuluisset, ne dicam mortem sibi conscivisset. Tu etenim securus et letus regni huius pagina 11r gubernacula, dum alii principes cura et metu suspensi attonitique imperent et minime hiis, quibus presunt, confisi dumque prodeant in forum hinc atque inde satellite vallati et domum teneant militibus circumventam thalamoque vigiles apponant custodes, tibi amor ac universe Pannonie benivolencia (ut omittam generis tui splendorem) tutella est et inexpugnabile munimentum. Atque ubi alii extrinsecus arma ad tutamen inquirere coguntur, te tui interni milites, comites et clemencia ceterarumque virtutum claritudo servant ac tuentur. Securitas enim principis longe quidem validior est, que fundamentum virtutes habet et populi affectus, quam que externis tantum armorum subsidiis innititur. Hec namque cito corruet, illa ibit in secula, in dies robustior.

Dicam igitur, o princeps eterne, de incredibili pietate tua, que talis in te hoc tempore ac tanta illuxit, qualis [p. 163] et quanta a condito evo raro adhuc inventa predicatur. Sola enim tuum illum animum semper invictum superavit, sola effecit, ut tu rex Albertum, fratrem tuum optimum, regem alterum erigeres et creares utque tuus in fratrem pagina 11v ardentissimus amor spolia de te reportaret et sincera in sanctam parentem tuam caritas triumpharet, cuius precibus non invitus quidem paruisti. Et dum in hoc a fratre simul et matre vincaris, victor [es] eminentissimus effectus et triumphator. Et eo magis excellis atque emines, quominus conatus es, quin animum tuum excellentem ac eminentem, facilem mitemque dilecto fratri ac pie parenti tractandum permitteres ac indulgeres. Quid enim hac tua munificencia largius, quid animi magnitudine prestancius, quid pietate demum sanccius inveniri potest? Dicentur hec de te, semper invictissime princeps, dicentur, inquam, et quousque poetarum precessere figmenta, propagabuntur. Nam et alii quidem imperia largiti sunt, sed sola donarunt imperia. Tu vero et regnum fratri et animum pariter ac benivolenciam indulsisti. Hec est miranda largicio, hoc inmortale obsequium, hec indulgencia inter siderum locanda comercia, que plus danti afferunt quam accipienti et propius eum inhabitant, a quo exeunt, quam in quem pagina 12r conferuntur. Ac si hoc tuo tempore Quirinus ille, Romani conditor imperii floruisset, Remum fratrem te quidem imitatus in regni partem admisisset. Neque arma inter fratres de Thebano imperio invicem concertancia surrexissent, si tua hec in fratrem pietas Etheoclen et Polinicen ammovisset. Talis amor et Castora iam pridem et Pollucem geminos fratres inter astra contulit. Hec eadem te una cum fratre tuo fata manent, qui tibi et observanciam exhibet et veneracionem et ad nutum mandati tui totum se libens exposuit. Cum vos itaque ex hoc fragili corporis carcere evolaveritis ad superos, lucebunt sidera vestra prope Tindaridas eternum et celi splendorem flammis recentibus fraterne pietatis et coram summo Deo felicium animas augebunt exultantes.

Sed cum plurima in te et nature munera et fortune ornamenta inmortalis Deus preter ceteros principes cumulatissime congesserit, quecumque largiris et donas, penes te sunt [p. 164] et hiis semper tamquam propriis frueris. Ac veluti Oceanus ille, quas celo et terris summinstrat, easdem possidet aquas, ita et tu, quodcumque fratri pagina 12v dedisti, solus habes et obtines. Huc itaque nuper attulisti geminas tecum coronas, Boemicam et Polonicam, et eas huic sanctissime Pannonum corone subiunxisti ex floribus in celis nascentibus et manibus divum compacte et huic regno misse. Cui utique ambe famulantur et certatim applaudunt, quam suspiciunt, admirantur, colunt, observant, venerantur et suam reginam salutant. Ast hec modo hanc modo illam hilaris respicit, diligit, amat, alit et miris quibusdam affectibus amplectitur gaudetque et sibi maxime placet et in ethera mentem sublimat videns ante se prosterni tot regna, tot provincias, tot naciones. Quis non ergo Wladislaum regem nostrum tot diadematum coruscantem fulgoribus expavescet? Expavere modo summi imperatores, qui magnis conatibus in imperii tui maiestatem concitatis nominis tui magnitudine et virtutum mole prospecta ultro a ceptis et festinato recessere. A te itaque et armato regni huius libertas servata est et aucta quidem dignitas togato. Nam te et nobis galee splendor gemmis pagina 13r undique coruscans et divini verticis tui sublimitatem exprimens, aureus eciam clipei candor et armorum igneus ille nitor horrendum hostibus obiecere et trabea Palladiis modis contexta et Typrio acantho insignis deposito ferreo, semper tantum de bello cogitans, admirandum. Quorum alterum veneracionem tui, alterum terrorem illis incussere. Peperit salutem nomini Romano ille dies communis boni auctor, quo tu regni huius imperium suscepisti. Auspicia eciam tua, beatissime rex, omnes gentes maxime timebunt, que regni tui extremitates vel attingunt vel spectant: Ea namque parte, qua lucis exordium est, Anarti, Teurisci, Cistobocidarum populi, Tibiscum deinde, Rabosum Alucanique flumina incolentes, Meotim eciam paludem et mare Ponticum quave solem cadentem excipit Oceanus, Goreta silva et gens Noriciorum Vindelicorumque et memoratum Elvetiorum nemus, tum Adula mons, qui tuum Istrum peperit, septem hostiis in mare Ponticum salientem Rhenique primas excussit [p. 165] voces, qui tandem magnus Germanicas undas pagina 13v aggreditur et eo impetus suos enervat, Rhodani deinde pater est, quem mare Gallicum multorum fluminum receptubus tumentem excipit quaque Arctos polo firmata, subiectis terris semper aspirat sali, populi pictique Agatirsi, Pagirite, Sauri Boriscique, sed qua Liber pater triumphans siti laboravit, Albani Babiique, moncium et tocius Adriatici maris incole. Et non solum hii populi, sed quos externus calor abegit aut continuum frigus [separavit] aut interfusa equora a nostro disterminarunt comercio. Non Indos latum Oceani mare et tumidi fluctus securos, non Bosphoranos aspera hyems inmunes, non [Arabes] demum medius calor ab armis tuis intactos (modo animum ad hoc intenderis) reddere potest. [Predicetur] igitur terra Cretensis parvi Iovis illustrata cunabulis, qui terrigenas Gigantes virium inmanitate celos infestantes fulminavit, assurgat in fastus Apollinis numine {reptata} Delos, qui Phitona serpentem sagittis confecit, extollantur demum alumno Hercule nobiles Thebe, cuius inmenso robore Nemeus leo et Lernee hydre pagina 14r innumeri cecidere hyatus, dum sibi gaudet Polonia, Wladislai regis genitura clara, in quo virtutes simul omnes vigent, que singule in omnibus predicantur, in quo Romana fides portum salutis et extructum et sibi expositum speculatur, cuius faustissimo auspicio hostilis nuper evanuit rabies in Romanum tumefacta nomen, quem rerum potentem terrarum ac gencium divum, quicquid celorum testudo premit, expavescit.

In hunc itaque doctorum natum centum ora et totidem conferantur voces proiectis veteris fabulositatis figmentis, in hunc facundus Helicon, vocales declinet undas et Pieridum turba victura excitet ingenia. Huic gesta scribencium nocturne inserviant cure nec de historie eternitate angantur, cum ab ipso scriptis suis perennis exeat splendor. Hic Parrhasii vivat in tabulis, hic niveo spiret in ebore Phidiaco expressus celo, hic gemmis Pyrgotelis incisus irradiet, hunc era Lysippi conflata exprimant et candidum Praxitelis referat marmor. Et sic in te hiis artibus illustrato duo maxime fulgebunt, dive rex, virtus et forme dignitas, [p. 166] quorum alterum te prestitit opportunum, pagina 14v qui reipublice christiane laboranti succurreres, alterum decentem, quo viso terrarum incole veluti mentibus sic et oculis morem gerant.

Sed iterum ad nos gradus proferremus, preclarissime princeps, finem dicendi facturi, ne te rebus christianis prospicientem longiori oracione detineamus, cum presertim nullius oracionis laude indigeas per te ipsum et laudabilis et gloria plenus et hec temporis angustia non parum nobis auferat de multitudine virtutum tuarum. Maximum itaque hoc tempore beneficium in nos contulisti, munificentissime princeps, cum ad nos pedestres copias tuo sumptu mittendas instituisses, uti civitati nostre perpetuo corone tue famulanti subvenires et in lubrico securitatis certamine laboranti succurreres. Sed adiicit huic rei plurimum fulgoris et gracie animi tui munificencia et studium. Nam neque expectasti, ut te precibus fatigaremus neque moras ullas adduxisti neque nos parca manu iuvare voluisti, sed hoc ea celeritate, promptitudine, liberalitate, affectu gestum est, ut appareret non alienam rem, pagina 15r sed propriam (sicuti est) a tua sublimitate curari. Si pluribus eciam nos indigere cognovisses, persuasum habemus et te plura fuisse daturum, veluti per litteras celsitudinis tue ingenue nobis confessum est te in nulla re nobis unquam defuturum, quam vel honori vel usui nostro conducturam deprehenderes. Pro hiis igitur beneficiis et promissis tuis maximis atque inmortalibus habemus tibi, clementissime rex, gracias maximas et inmortales et si quando detur occasio, referreus, imo habebimus, dive rex. Quis enim tanto principi referre potest? O Ragusam felicissimam, o beatissimam civitatem, cuius hoc tempore a divis et semper regibus progenitus princeps non est oblitus, cuius meminit sanctissimus rex atque idem potentissimus et tot coronis insignis, in tanta eciam rerum suarum mole occupatus, quam inmortali [prosequutus] est beneficio, munificentissimus ac providentissimus princeps Wladislaus, quem oculis presentem cernimus, cuius vultus maiestate ita omnes incendimur, ut eum tamquam [p. 167] numen veneremur pagina 15v non casu aliquo aut forte, sed consulto celorum nomini Romane nutanti pene concessum. Quid enim aliud a Deo inmortali Rachusa tua sperare potuisset, optime princeps, quam quod ei hac tempestate ultro quidem et opportune prestitisti et sic nimirum effecisti, ut metus cum tranquillitate, merores cum leticia, languores cum gaudio, angustias cum largitate, labores cum quiete, bellum eciam inminens cum pace commuteret. Totum namque tuum est, eminentissime rex, quodcumque boni sub te principe nostro [consequuti] sumus tibique soli post Deum gracias agimus et te nostrum auctorem conservatoremque et salutamus et mirum in modum veneramur nosque tue maiestati tantum debere profitemur, quantum famulantes optimo et benemerito principi debere fas sit. Ceterum civitatem nostram, que semper radiantibus sanctissime Pannonum corone fulgoribus dedita fuit, tue maiestatis arbitratui morigeram exponimus et quo ad natum tanti principis flexibilis teneraque ducatur, exhibemus pedibusque tuis ita commendamus, ut eius tutande pagina 16r curam peculiariter suscipere dignatus omnibus gentibus, rex noster, innotescas, in cuius culturam et veneracionem propensi et penitus profusi inauditis quibusdam interne superneque fruimur gaudiis et ita fruimur, ut dum servimus, regnare quidem videamur. Nullum namque apertum hostem habebimus, si tu nos respexeris, nihil timebimus, si tu nobis custos affueris. Custodi igitur civitatem tuam, christianissime princeps, et super eam egram pridem at nunc numine tuo exultantem manus tuas impone, que si forte ope tua destitute perierit, frangentur profecto porte et funditus corruent Romane arcis atque eius menia periclitabuntur. Tunc enim aditus hostili furori ad invadendum christianum nomen asperrimis incursionibus latissime patebit. Amittes preterea rem tuam, quam utique sanctissima regni huius corona semper habuit nomini suo et glorie promptissimum ministerium, pro qua olim Ludovicus, Sigismundi Romanorum imperatoris socer, ipse eciam Sigismundus, avie tue pater matrisque frater, [patres] eciam tui Wladislaus et Ladislaus, quatuor, inquam, Pannonum reges [p. 168] felicissimi ac fulgentissima lumina, ipse pagina 16v eciam Pannonie rex sapientissimus ac fortissimus princeps mathias multa gessere memoratu digna, quos te nimirum in beneficiis (si res exegerit) in nos conferendis longe fore speramus superaturum. Nam hoc, amplissime, fatemur, nihil a nobis maiore voto expeti, quam ut dignitati, ut amplitudini, ut glorie tue inserviamus. Interim, ut tibi prolique ac nepotibus et posteritati tue ac universe Pannonie, nobis eciam nominique Romano faustum felixque sit hoc regnum, Deum precamur, qui precipue in maximis rerum voluminibus potencie sue robur declarat. Dixi, si prius hoc carmen absolvero:

Orbis magna salus, Martis decus, inclite Cesar,

sospite quo sevit barbara turba minus.

Te Romana ducem nutancia menia clamant

teque patrem terre Marcia castra sonant.

Te solum hostiles Christo prosternere gentes

posse tenent: hinc te laurea tota manet.

Hoc norunt populi, quos ultima Tethios unda

abluit, hoc felix ore fatetur Arabs.

Tu gelidum spernis fulgens, Auguste, Boeten

teque iuvat Libyes igneus ipse calor.

pagina 17r

Mente refers Phebum, princeps, bello quoque Martem,

maiestate Iovem, Pallada consilio.

Ecce trahunt triplices felicis stamina Parce.

Aspice: nonne tuum nomen ad astra ferunt?

Te duce laurigeros capiet modo Roma triumphos,

Ister et inmensus senciet ista tuus.

Iam cito captivos duces sub curribus hostes

victor, sidus erit inter et astra tuum.

Acta Bude iij-o Idus Augusti MCCCClxxxxiij.