Sissiensis victoria Christianis felix, Turcis funesta, versio electronica

[Page 58]

PROLOGUS

Luna dum nocturna inter sidera de imperio gloriabunda exultat, Aurorae a Phosphoro evocatae diluculum conatur eripere, sed Sole radiis universum illustrante eclypsim patitur.

Luna:

Coeli pulchras inter faces, Et nocturnas cunctas faces

Principatum teneo.

Orta terris fero lucem, Et post solem tamquam Ducem

Inter astra sedeo.

Phosphorus:

Jam regnavit satis nox, Nunc aurora adsit mox

O aurora chara hora tandem terris orere.

Aurora:

Terris diem nuntiare, Est aurorae inclamare

Bona dies.

Ergo diem nunciabo Terris cunctis inclamabo

Bona dies.

Luna:

Et cur ades huc scelesta! dum tu ades, sunt omnia moesta.

A te fessis, somno pressis non est ulla requies.

Aurora:

Non abibo, sed hic ibo, quoad sol adveniat.

Sol:

Quid hoc? quis solem moratur? quid hoc? quis hic altercatur?

Siccine? Luna Auroram invadat post suam horam? Non abibis interibis sic imperat Sol.

Discat Solem venerari, si sic non vult obscurari

Luna post hac amplius.

[Page 60]

ACTUS I.

SCENA I.

Bassa Bosniensis ad castrum Sisseg appulsus ex felici itinere, praedisque partis futuram castri expugnationem ominatur, probantibus begis, exploratores Deliarum strenuisimos quosque designat.

Bassa:

Superba Sisseg moenia, theatrum tuae

Invicte miles gloriae, tandem vides.

Vides, et illa dextera victum tenes,

Quae forte fausta quidquid aggreditur, habes.

Ne dubius esto, Machomet, et siquid magis

Machomete sacrum, sidera et tellus habent,

Juratus invoco, moenia haec hodie cadent:

Sultana clarum sceptra Belgradum pavet,

Et quidquid olim Servia tenebat ferox

Jacet a potente Mahomet aequatum solo;

Imbelle nunquid Sissium caput eriget?

Ruet Gradivo hoc vindice, hodierna die,

Ac se stetisse nesciet: felix iter

Praeclara nobis omina peractum dedit:

Exusta flammis oppida, et mixti vada

Cruore Colapis, turba Christiadum jugo

Subacta nostro, Sissium nostrum canunt.

Bega primus:

Maiora sub te gessimus, Princeps, Duce,

Aequare quam sit unicum castrum solo.

Annuere tantum libeat, et Sisseg cadet.

Bega secundus:

Praesagit animus, moenia haec hodie tuis

Socianda spoliis, militem tantum instrue,

Et ad triumphalem illico agressum para.

Bega tertius:

Si non moreris, Sissium actutum tuum [est].

Perdit Triumphos facile, qui nectit moras.

Bega quartus:

Nec ego morandum censeo, at miles tamen

Fame, sitique corpus oppressum levet.

[Page 62]

Bassa:

Annuo, quiesce miles et vires para,

Ut mox tremendus Turca, quid possit, [probes].

Corpore refecto, Deliae excubias agant:

Vigilent in omnes hostis intenti vias.

Bega, perduelles hosce, cum sociis habe:

Lucilla ferro gravida fortunam gemat,

Et me sequatur, aurum et argentum tibi,

Mechmette, cedant.

SCENA II.

Mehmettus Amuratis Nepos ob iniquiorem praedae divisionem, maxime quod Lucilla, illustrissimi sanguinis virgo, sibi non cessisset, a Bassa alienus vindictam meditatur, adscitis in consilium fidissimis duobus Begis.

Mehmettus:

– Aurum et argentum tibi

Mehmette cedant; siccine scelestum caput?

Ubi Lucilla? vincta fortunam gemat?

Bassam sequatur? agna videlicet Lupum.

Lucilla paene digna Mehmetti thoro.

Bassam sequatur? insuper ferro gravis?

O tygride nate Bassa! Sic Czari nepos,

Sic ipse Czarus colitur a Bassa suo?

Lues, sceleste, perfidum lues caput,

Et quid Amuratis possit, hinc disces, nepos:

Sed quid furore percitus jacto minas?

Vindicta clauda est, quae venit sero pede,

Age ultionem videat hodiernus dies.

Begas vocate.

Ephebus:

quos Begas Princeps tibi

Jubes vocari?

Mech.

Mustapham et Selymum voca.

Eph.

Ad jussa venient.

Mech.

falsus haud equidem fui,

Quando Lucillam barbaro multum nimis,

Placere vidi; candido vultu nitet,

Et purpuratus labia contingit decor:

Ad haec ocelli nigricant, genae rosas

Et membra cuncta [praeferunt] ipsam Deam.

[Hunc] nempe fuscum Zingarum infelix nimis

Rapuit Lucilla.

Bega primus:

magne Amuratis nepos,

[p. 64]

Ad iussa Begae venimus: quidquid iubes,

Factum arbitrare.

Mech.

verba, quae vellem eloqui,

Conceptus imo corde non sinit dolor.

Bega secundus:

Eloquere Princeps, quando, quod cruciat, pates,

Prompta est medella: quando sed vulnus latet,

Adhibere nemo pharmacum praesens potest.

Bega primus:

Edic, quid angat? Mustapham juro meum,

Feram medelam.

Mech.

Bassa! proh crudum nefas.

Siccine nepotem Caesaris colis tui?

Bega secundus:

Edissere precor clarius, crudus tibi,

Quid Bassa fecit?

Mech.

nempe dum praedam suo

Divisit ille durus arbitrio, nihil

Gesserit iniqui? perfide, sceleste, impie,

Nefande Bassa, crimen admissum lues.

Bega primus:

Princeps furorem comprime, in promptu ultio est,

Si vindicato crimen admissum cupis,

Scis, Bassa quod cum milite assultum paret,

Facile est in ipso praelio, modo velis

Occidere hominem, spondeo fidelem manum.

Mech.

Bene habet. latere nostra consilia impero;

Quid sit futurum, paulo post tempus dabit.

Haec inter istam litteram et munus meae

Defer Lucillae, quaere qui valeat? dies

Utrum serenos ducat, et Mechmett amet?

SCENA III.Fabritius castro Sisseg Praefectus, cognito Turcas adesse, ad latentes in vicinis
                        sylvis Caesareas, Regnique copias, earum Duces nuntios dimittit, suos ad fortiter
                        resistendum [animat,] militaria partitur munia, caeteraque ad defensionem necessaria apparat.
Fabritius:
Infesta nobis arma Turcarum prope
Adesse certum est; copia quali hactenus
Nunquam adfuerunt, animus an numero suo
Suppar sit, equidem dubito; sed nobis tamen
Incumbere illud video, num possit tumens
Hostis domari Spiritus: vires habet
[p. 66]Numerumque longe maximum: per me licet
Habebit hostem, congredi cum quo queat:
Mihi staturum est vincere aut certe mori.
Quae vestra sit sententia, o socii! palam
Audire cupio: gloria haec, scitis, fuit
Antiqua nostrae gentis, ut Patria, et fides
Sit salva, fundere sanguinem, et vitam dare,
Semper fidelis Caesari, Patriae, Deo,
Adversus hostes semper invictus fuit
Miles Croata. 
Caste.
primus oppono meum
Pectus inimico, fortiter praestat mori
Quam vivere sine gloria: fortes juvat
Fortuna semper, semper imbelles premit.
Annona praesto est, fistulae praesto aeneae,
Generosa praesto pectora ad vitam et necem
Prompta, et parata; cuncta conclamant fero
Hosti resistendum esse.
Fab.
Quod igitur bene
Fausteque cedat, sanguine et vita prius
Privemur omnes, antequam Sisseg cadat.
Sed ne arbitretur quispiam, temere aliquos
Praeripere velle gloriam, et laudem omnibus:
Chiliarcha summus Caesaris et alii Duces,
Milesque regni, nostra consilia sciant:
Age ergo hoc quaternio[?], intrepidi viri!
Quid Sissienses sentiant, summo Duci
Referte celeres.
Nunc. primus:
Jussa, quo mittunt tua,
Viam Capesso.
Nunc. secundus:
media per castra hostium,
Volabo tutus.
Nunc. tertius:
fulmine celerius iter
Ingrediar istud.
Nunc. quartus:
facta, non voces amo,
Complebo jussa.
Fabr.
munia interea alii,
Prout quisque fortem gerere se novit virum,
Capessite alacres; Sissium tu, quem hactenus
Fidum probavit, solus excubias reges.
Tu victus ut non militi desit, vide.
Tormenta tu parata, si non sint, habe,
Te Corporalem, te creo horarum Indicem:
At tu ministra pulverem, ferrum, globos.
Praestate reliqui, quod viros fortes decet,
Neque dubitate, praesto quin nobis Deus 
Sit adfuturus: Numini curae sumus.

[Page 68]

SCENA IV.

Lucilla sortem suam deplorat acerbius: adest e quatuor Begis unus, qui ei cum Litteris prolixae benevolentiae testibus, missa a Mechmetto defert munera, quin et maiora solatia, spemque conjugii adpromittit.

Lucilla:

*Satellite stipata et vinculis onusta

Lucilla! dura verba quid rumpit dolor!

Lucilla! quondam gloria, et [columen] domus!

Matris amor, oculus dexter et manus Patris,

Solamen unum Fratris, et stirpis decus,

Gemis subacta Turcico infelix jugo.

O fata misera! misera quid dico? parum est.

Impia, Lucillae semper infesta, improba!

Satiare nostris, dura sors, tandem malis,

Satiare ferro, vinculis, fame, specu;

Ubi illa quondam gaudia Paternae domus?

Ubi famulorum copia, societas, joci,

Lusus, dapesque splendidae? haec cuncta abstulit

Fortuna tristis, abstulit, numquam amplius

Posthac datura. Nata cur misera fui?

Si quanta vis est improbae et caecae Deae,

Prima experiri debui; sed quid genas

Perfundo [lachrymis]; quam Deus sortem dedit

Ea jam ferenda est: laus tibi o numen meum!

Bega primus:

Salve Lucilla! digna, cui dicat Bega

Praesens salutem, litteras {Mechmett} tibi

Has mittit ipse, Mechmet Amuratis nepos:

Quin munus istud jungit, et charam sibi

Jubet Lucillam vivere serenos dies.

Lucilla:

Nequit Lucilla vivere serenos dies,

[Nec] chara Mechmett esse, quam dura undique

Stringit catena, cui oculos semper ferit

Stricto Satelles ense, seu mergat mari

Phaebus quadrigas, sive det mundo diem.

Bega:

Nescis Lucilla, nocte depulsa aureum,

Solem exoriri: quaeque furibundo mari

[p. 70]

Obambulabat naufraga[?], heu! quondam ratis,

Ea deinde[?] Caesarem crebro vehi:

Absterge proinde lachrymas, fronti indue

Lucem beatam, qualis illam ipsam decor,

Quam iungere sibi cogitat {Mechmett} thoro.

Lucilla:

Sunt ista nimium magna, queis nullam fidem

Habere possum.

Bega:

magna sunt: isthaec licet,

Maiora te sperare {Mechmetti} jubet

Amor Lucilla. sed interim vale.

Lucilla:

vale.

SCENA V.

Dum supremus Caesarearum Regnique copiarum Chiliarcha cum Ducibus lustrat militem, ex nunciis Fabritii obsidionem Sisseg intelligit: exercitum ad obviam eundum hostibus accingit.

Chiliarcha:

Trimestre tempus labitur quod his locis

Appulsa[?] martis germina, nec hostem tamen

Videmus ullibi. scilicet pavet suis

Inclusus antris: paveat et trepidus moras

Nectat perennes; si tamen linquat suas

Generosus umbras, videat ut tandem diem,

Non imparatis veniet: vigentes cohors

Quod parva vires saepe contineat, sciet.

Martem paratu ludicro, praesens fui,

Quando ciebas miles: iterato vicem:

Semper nocivus militi est longus situs.

Nuncius primus:

Invicte Princeps, nuncia, ut puto tibi

Haud laeta ferimus: Sissium Turca obsidet:

In te Fabritius spem suam totam locat.

Auxilia poscit, quae, quoad veniant, scias,

Praestabit omne, quod virum fortem decet.

Chil.

Terra, vel undis, hostis ad castrum venit?

Nunc. secundus:

Pars una terris, reliqua pars undis adest.

Chil.

Fixitne castrum Sissium valde prope?

Nunc. tertius:

Vix distat hora Sissio.

Chil.

nautas jube

Illico venire. Sissii quot sunt viri?

[Page 72]

Nunc. quartus:

Pusilla Princeps turba, magnanima tamen.

Chil.

Bene est. Fabritio dicite auxilium meum

In tempore aderit. Miles actutum expedi

Adversus hostes arma; quos caecus furor

Bellum movere jussit, is eosdem opprimet:

Nec Christianae deerit causae Deus.

Semper triumphat, causa cui Belli Deus.

Dux primus:

Ad jussa, Princeps, navita advenit tua.

Chil.

Sternere potesne navibus flumen tuis?

Navita:

Princeps, id equidem fido si modo jubeas.

Chil.

Vos ista cura caeteri tangat Duces,

Legate mecum perge, castrisque hostium

Prope admoveto militem.

Dux secundus:

mox te Duces

Reliqui sequemur, perge felici via.

Dux primus:

Compone Navita [agmen], ad laevum latus

Converte faciem, dexteram modo tene,

Impelle remis flumen, ad terram loca,

Ad remigandum subleva, totam rei

Repetito seriem et tympani ad pulsum exhibe:

Dux secundus:

Cessato: robur corporis saltu proba.

*Fit saltus Nautarum

SCENA VI.Oeconomus Fabritii praeteritum se in partitione militarium muniorum egre ferens de
                        prodendo Turcis castro consilia agitat. interim recentes exploraturus Fabritii apparatus
                        et machinamenta, dissimulato animo ab obsequiis remanet. 
Oec.
Ergo Fabritius merita sic pensat mea?
Cui tot annis praestiti obsequia et fidem.
Fundere paratus sanguinem et vitam dare.
Disce famulantum turba, quid habeas spei,
Postquam per annos plurimos Dominis tuis
Operam locasti: militum primi gradus
Lixis cocisque dantur, ego solus velut
Meticulosa vetula, ne appellor quidem,
Indignus ut vel in humero sclopum geram.
[p. 74]O vulnus! imis semper haesurum fibris
Ulciscar istud dedecus, sacra omnia
Divosque testor, istud ulciscar probrum.
Formica parvum est animal, ad sensum tamen
Mordere novit: sentiet morsum meum.
Formica sim quantumlibet, tuto meum
Quisquis putavit, posse contemni decus:
Heu misera Sisseg moenia alienum scelus
Quibus luendum est, tangit heu! tangit fibras
Vestra ruina; sed parum est, Sisseg cadat,
Dummodo Fabritius crimen admissum luat:
Ibo, hostiumque Sissium ad manus dabo,
Monstrabo, Dominum an servus ulcisci queat:
Simulabo primam paululum tamen fidem,
Et quid Fabritius cudat adversus suum
Hostem, videbo, suavius habebunt ita
Desideratum nostra consilia exitum.

CHORUS I.

Dum Diana pulsante Chelym Amphione sub umbra lauri residet, infestatur a Satyris: exoratus eos fugat Jupiter, missoque per Mercurium, arcu et pharetra, Dianam adversus quaevis monstra obarmat.

Diana:

Favete.

Echo:

avete

Dia.

Numina Sylvarum

Echo:

harum

Diana:

Hic jacebo.

Echo:

tacebo.

Dia.

sub fronde laurea.

Echo:

aurea.

Diana:

oppressae

Echo:

fessae.

Diana:

hic erit quies mox.

Echo:

nox

Amphion:

Dormi Dea, Chara mea,

Haec est tua modo sors.

Tempus tale, modo quale,

Nunquam erit post hac fors.

Diana:

Heu me! quae monstra video?

heu me! cur* hic resideo?

*Infestatur a Spectris:

monstra ite, hinc abite,

Dura magis quam sit mors.

[p. 76]

Pater Deorum! Rector Coelorum!

Natam tuam recipe.

Monstra fugato:

Hinc amandato,

Ne me quaeso despice

Jupiter:

Facesse faede grex,

sit tua posthac lex,

istam Deam natam meam

venerari, nec procari

posthac umquam amplius.

Arma Deam, Nate Dea

Arcu et sagita mea,

nil istis validius.

Mercurius:

Arcum cape Iovis nata,

Arma monstris praeparata,

Non certabis, nec bellabis

ulla re securius.

ACTUS II.

SCENA I.

Exploratores Bassae in reduces Fabritii nuncios incurrunt. eos uno dempto caedunt; omen inde sumitur futura dedito castro victoria.

Delia primus:

Ut video, lento nostra res pergit pede:

Huc usque nulla venit ad casses fera.

Delia secundus:

Grex nempe leporum, Sissii muros tenet,

Si rete tensum videat, e latebris suis

Lepus gravate prodit.

Del. tertius:

excubias ago

Adeo frequentes, nullus ut possit mihi

Hic comparari, nec tamen fructum intuor

Eas tulisse: vera si fas est loqui,

Meminisse possum, lenta si alicubi solent,

Hic esse fata.

Del. quartus:

Premite sermonem, lupi

In fabula adsunt.

Nunc. primus:

Tuta non satis haec via est,

Taceamus obsecro.

Nunc. secundus:

murium fere in modum

Movebo gressum.

Nunc. tertius:

laneo sequar pede

Nunc. quartus:

Generosa pectora! vah probrum quid hic foret

Nobis timendum.

Del. primus:

jam scies quid sit tibi

Isthic timendum: perge progenies canum,

Stigem saluta.

Del. secundus:

perfidum crepa genus.

[Page 78]

Del. tertius:

Et tu salutem Cerbero a nobis feras.

Del. quartus:

Si Christianis omnibus tantae forent

Vires, Sodales, Turca cum Mahomet suo

Ex orbe sane cederet.

Del. primus:

Laus est viro

Omnino danda, masculum pectus gerit.

Del. secundus:

Hirundo tempus unica haud vernum facit.

Del. tertius:

Elapsus unus, caeteri strati jacent.

Io triumphe! Sissium Mahomet fave!

Ingrediar hodie, pandit ab initio, cui

Sors vult favere.

Del. quartus:

quaeso ne nimis cito

Cantes triumphum, fata mutari queunt.

Nescis volubilem esse fortunae rotam.

Del. primus:

Abrumpe murmur, melius excubias petes,

Quam si nefandus augur infandos sonos

Mittas ad auras.

Del. secundus:

repeto ego latebras meas,

Videte vos, quid facitis.

Del. tertius:

ego mox te sequar.

SCENA II.

Bassa de Mechmetti edoctus offensa, Lucillae [libertatem] ab arctiori custodia indulget, utque Mechmettum placet paenitus, eam, si Sisseg virtute sua expugnare faverit, in praemium spondet.

Bassa:

Iam sat quietis militi fesso datum.

Restat superbos Sissio nimis suo

Invadere hostes; sentiet dirum genus,

Feroxque nimium vindicem furiae manum.

Quod opere, quam patremus, ut mos est, prius

Qua parte primus impetus fieri queat,

Consilia agamus, tu tuam primum Bega

Exprome mentem, sensa vos reliqui tamen

Ne premite vestra.

Bega primus:

Sole ab occiduo puto,

Tentandus est assultus, hinc muri labant.

Bega secundus:

Qua parte debile Sissium, vires eo

Cumulabit hostis, posse facilius capi

A solis ortu credo.

Bega tertius:

qua septem rotat

Coelum triones, Sissium certe ruet,

[p. 80]

Sed vesper expectandus, insidiis magis

Tempus quadrabit.

Bega quartus:

Si meum sensum quoque

Audire vultis, libere dicam puto:

Quacunque nostrae Sissium invadent manus,

Canent triumphum, militi nostro nihil,

Sit illud etsi ferreum, invictum reor.

Bassa:

Mechmettus at ubi est Socius assiduus mihi?

Videte, ne fors quidpiam imprudens malum

Abiens reportet juvenis.

Bega secundus:

actutum[?] illico

Ad jussa sistam.

Bassa:

[Forsitan] sentit male?

Vel forte quidquam [gessimus] minus placens?

Audio Lucillam deperit, fors hinc dolor

Omnesque lacrymae.

Bega tertius:

crede rem Princeps acu

Poene tetigisti, si qua res Mechmett dolet,

Dolet Lucilla.

Bassa:

facilis et prona est huic

Malo medela. Caesaris nostri decus

Ubi fuisti? dulce dimidium mei.

Mechmet:

Caput dolebam.

Bassa:

Nimius aestatis calor

Caput gravavit: proximos hortos subi,

Umbramque capta paululum, comes tibi

Adsit Lucilla, liberam causa tui

Custodiam habeat: Sissium si hodie cadet

Virtute Mechmett, praemium {Mechmet} feret

Captam Lucillam.

Mehmet:

merita plus nimium mea,

Invicte Bassa {muneras}, gratus tibi

Haud esse possum. quod voles posthac, jube.

Ad jussa [Mechmett] illico, volabit tua.

SCENA III.Supremus Caesareae Regiaeque militiae Chiliarcha exercitu propius castrum expedito,
                        ad Fabritium Legatum suum mittit, ut in tempore signo e castro dato imploret suppetias.
                        
Chiliarcha:
Utrum remissi nuncii salvi suos
Ad Sissienses venerit, multum ambigo.
Hostis viarum gnarus est, ad haec vigil
[p. 82]Partes in omnes excubat, nullum datur
Ex arce signum, prospere quod probet
Venisse retro. propius haec suadent adhuc
Castra admoveanda Sissio, ut si fors ferat
Hostem ciere praelium, obsessi queant
Citius juvari; pergite hinc ergo Duces
Exercitumque ducite propinquum ad nemus.
Legate sed tu, Sissium ut penetres vide.
Et ad Fabritium nostra consilia refer,
Adversa si vis hostium Castro ingruet
Ut mox propinquo militi indicium sclopo
Ejaculato detur, Caelites causae bona
Aderunt Patroni, Patria, Religio, fides, 
Pro quibus in hostes ibimus, vim, Cor, animos
Cunctisque nobis robur invictum dabunt.
Legatus:
Acies per ipsas hostium, ut jussa exequar
Penetrabo {Principes} Sissium, imbellem puta
Si gutta sanguinis unica est, quam non libens
Sacrabo Patriae, Numini, Regi, tibi.
Dux secundus:
Miles citetur tympano ut iter apparet:
Praesagus animus omen infelix timet.
Obtemperandum est attamen, quod fors feret
Prompte ferendum.
Dux primus:
nulla ego hic cerno metus
Indicia adesse, fausta quin potius lego
Auguria ubique, quidquid intueor enim.
Timore abacto, vindices istas manus
Adversus hostem Sissii, certo canit.
Sed jam movendus miles est: signum intona.
Dux secundus:
Generosa Martis pectora, invictum decus!
Excipite proni[?] jussa supremi Ducis.
Hostis superbus Sissium obsessum tenet.
Exigua in illo posita Subsidium Phalanx
Vestrum reposcit: digna cui {quis quit} gerit
Caesarea signa, quam potest opem ferat
Ergo ad propinqua nemora, ubi maior salus,
Vos promovete singuli instructi suis
Ferro et sclopetis...
[Page 84]

SCENA IV.

Lucilla a Mechmetto desponsa reciprocum amorem simulat. Begae fidissimo ad liberam custodiam traditur, quatuor Turcas Adolescentes ad obsequium relictos Christiana fide initiat.

o amor quantum tuos

Torques amantes! Saeva sic nunquam freta

Fluctus reciprocos vicibus alternis agunt.

Versare tu quemadmodum cor amans soles,

Lucilla, amoris finis et centrum mei,

Lucilla, amorem respice et amantem tuum

Torquere desine, unicum annutum rogo.

Vivam beatus sed quid in cassum sino

Nil profuturos pauper elabi sonos?

Lucilla me non curat, et alius fidem

Habet Hymenaeus, ultimus Mechmett iacet.

Bega primus:

Ne crede Princeps, diligis multum quidem

Tuam Lucillam, crede, sed quod te magis

Lucilla diligat, hora te quaevis ei

In mente sistit, nocte non somnum capit,

Quin nocte Mechmett Morphei vices agat.

Mechmett:

An vera [narras]?

Bega:

Verius dictum nihil.

Mechmet.

Amoris equidem crimen est, sed non scelus

Falli subinde, Si tamen nutus meae

Penso Lucillae, vera, quae narras puto.

Iactus oculorum suavis et melle illita

Ex ore roseo verba, candorem indicant.

Sit ergo, praesens indicet amorem dies;

Lucillla salve, quem vides, Czari nepos,

Amantis instar advenit, charam sibi[?]

Quaerens Lucillam.

Lucilla:

gratia haec ingens tua est

Amate Princeps, Caelites qui me tuam

Fecere captam, gratiae mei loco

Vicem rependant.

Mech.

terge maerorem soror,

Ego te Sororem nuncupo, captam nego.

Abi Satelles; talis ego captae vigil

[p. 86]

Dignabor esse.

Luci.

Principis tantus mihi

Unde favor, obsecro? desine et quid sit nepos

Amuratis respice, osculor charam manum.

Mechmetus:

O chara dextra! nulla sic unquam meos

Iucunda venit uspiam in {Casses} fera.

Lucilla, sponsa es, annulo hoc firmo fidem.

Nunquam Lucillam deseram, juro Deos.

Lucilla:

Vivo beata! tantus hic tuus favor

Ex corde, Princeps, excidet nunquam meo.

Mechmetus:

Bene est! Vive jucundos dies,

O mea Lucilla! noster aeternum, precor,

Amor perennet; te quoad visam amplius,

Nostras obibit fidus hic vices Bega.

Et haec juventus aderit obsequiis tuis.

Lucil.

Haec cuncta nimis magna sunt.

Mech.

nescit modum[?]

Amor, Lucilla, vivito, valeto optime.

Lucilla:

Dilecte Princeps! perge felici via.

Bega primus:

Ac[?] tu Lucilla seriis misce jocos,

Haec cum juventa, plaude, tripudia, novam

Maerore pulso, gaudia haec sponsam deceat.

Aut si quietem corpori exoptas magis,

Saltem juventam plaudere hanc tibi sine.

Lucil:

Sino libenter.

Bega:

Turcico pubes modo

Incipe salire.

* [fit] saltus.

Saltui satis datum.

Iam quae voluptas cumque Lucillae placet

Eo fruatur, castra ego visam parum.

Luci.

O chara pubes, digna quae Coeli Deum

Videas in illa sede, quam servis suis

Paravit ille; si mihi obsequium voles

Praestare deinceps, unicum Numen poli

Venerare mecum, praemia hic bonis dabit

Mansura semper, perfidos jugi rogo

Torquebit omnes, num ne, quae dico, capis?

Omnes:

Capimus Lucillae verba.

Luci.

macte sis, pubes mea,

Meminisse quondam juverit et horum puto.

Audire plura flagitas? mecum veni.

[Page 88]

SCENA V.

Fabritius a nuntio exploratoribus Turcicis elapso edoctus de robore Caesarei Regnique exercitus ex insidiis opprimendum hostem decernit, littera quibus defendendi impotentiam castrum[?], ni in tempore auxilium adsit[?], excusat, ad Antistitem longe degentem mittit callide.

Fabritius:

Gaudete Socii, Numini curae sumus:

Tres nostri ab hoste nuncii caesi quidem,

At hic profugit salvus, is nostrum refert

Viribus et armis militem cuivis parem.

Ad haec paratum semper auxilio suo

Adesse[?] nobis, habeat indicium modo.

Io triumphe! vicimus, stratus jacet

Superbus hostis, qualiter dicam modo.

Ego meditabar[?] perdiu quanam via

Posset adoriri, nulla succurrit mihi

Magis expedita, quam sequens pulcher dolus.

Scribo Zagrabiam Praesuli, cui indico

Haud posse nos resistere inimico amplius,

Idcirco si vult Sissium salvum, illico

Auxilia mittat, dedito castro secus

Obsessa turba consulet sibi male.

Sic exaratas litteras mitti puto

Debere studio, castra qua hostium jacent.

Capietur harum bajulus, plenos metu

Nos Sissienses dicet, asserti fidem

Firmabit ipsis litteris, inde hostium

Assurget animus, ut dari castrum sibi

Primi reposcant, commoda haec erit via.

Ut fraudulenti fraude capiantur sua.

Quid ad haec[?] Sodales?

Praef. primus:

metuo ne nullo exitu

Haec cuncta pergant, barbarus dolis scatet,

Non credo nostro posse eum capi dolo.

Praef. secundus:

Ego Fabritii pulchra consilia probo:

Capietur hostis stolidus hac facile via.

[p. 90]

Praef. tertius:

Tentare quid nos prohibet, an, quod suggesit

Fabritius alta mente, succesum parem

Consilio habebit?

Praef. quartus:

a Deo mens haec viro

Venit sacrato prosperum eventum is dabit.

Praef. primus:

Cunctis[?] Fabritii sensa, non dubito placent.

Praef. tertius:

Cunctis[?] Fabritii sensa, ego testor, placent.

Fabrit.

Bene habet; fidele Numen, incoeptis meis

Adesse flagito. litteras trado tibi:

Tu te fidelem Sissio et mihi proba

Ad castra pergito hostium et temet capi

Permitte sponte: Sissium totum metu

Trepidare dicito, seque, modo Turcae velint,

Dedere paratum, litteris firma fidem.

Prudenter autem cuncta, quae dices, prius

Meditare tecum, nostra sic salus eris.

Exoro[?] porro Coelites, iter tuum.

Teque ut secundent.

Nunc.

magne vir! jussis tuis

Obtemperabo gnaviter: prius nihil

Curabo, quam quae dicis, explere omnia.

SCENA VI.

Oeconomus Fabritii, ad consilium non acceptus in furias agitur; suspectum se esse arbitratus, delusa vigilia, ad hostes transit.

Oeconomus:

Sic fit: secundum vulnus infigi fibris

Difficile non est, ubi locus primo fuit.

Deserte, sprete, illuse, {post habite} jaces,

Quondam Fabritii fidus Oeconomus jaces.

Te praeteriri proxime parum fuit,

Et munia aliis prima, tibi nullum dare.

Nisi velut animal aliquod Arcadia satum

Aut perduelle Sissio et Domino caput,

Consilia quando caeteri imbelles agunt.

Solus lateres[?] contigit probrum cui

Aliquando tale: juro sed Stygias aquas

Suprema juro tecta, me tellus prius

Dehiscat ima, fulmen aut Caelo opprimat,

[p. 92]

Quam tantum inultus patiar opprobrium hodie.

Valete Moenia, Sissium quondam mihi

Valeto charum! cogor invitus tibi

Suprema verba dicere et nunquam amplius

Cernere[?] sepultum nisi vel aequatum solo.

Ludenda jam custodia est, hinc me virum

Probabo, si uspiam?

Vigil primus:

quis hic?

Oecon.

nescis virum?

Et Fabritii Oeconomum?

Vigil secundus:

quis hic? quorsum pedes[?]?

Oeconomus:

Audes rogare Trifurcifer: quid me putas

Esse tibi similem? capite minueris, nisi

Mox conticescas.

Vigil. secundus:

perge, quo pergis precor,

Neque hic tumultus concita.

Vigil tertius:

quis hic? quis hic?

Oeconomus:

Quis iste sermo, stolidum, et ignavum caput?

Aspice, quis hic sit?

Vigil tertius:

quisquis es sistas gradum.

Hinc non abibis, sistito, te alias ego...

Oeconomus:

Insane, quid nugaris? ignotus tibi

Numquid Fabritii Oeconomus?

Vigil tertius:

etiamsi fores

Vel ipse Caesar, transitum haud tibi sinam.

Oeconomus:

Vah stulte! nescis Veneris esse hodie diem?

Quid quaeso comedes, flumine propinquo ni ego

Antefero pisces? cerne, quam stulte furas.

Vigil:

Bene, perge tantum, scito sed tamen velim,

Pendes tributum, dum retro leges viam.

CHORUS II.

Thetys concitante pontum Aeolo, navim allidit, ad brevia: Neptuno supplex accipitur in sponsam, divisum cum illo imperium in mare habitura; plaudente Syrenum, Tritonumque turba.

Aeolus:

Siccine Aeoli spernitur Numen,

Dum {faemina} navigat flumen?

Adeste inimica flamina, movete Thetidi certamina,

ut in ponto naufraga sit.

Thetis:

Heu! mea navis perit, nullus mei curam gerit,

heu heu pereo!

[Page 94]

Aeolus:

Ita navis ejus pergit, Ita navim mari mergit,

Qui contemnit Numina.

Thetis:

O Neptune, a profundis liberato Thetyn undis

Si audiri mereor.

Neptunus:

Nisi flere, nec moerere, Therys mea sponsa es,

Imperabis, et regnabis

mecum post hac, quare fles?

Syrenes:

Sponsam novam salutamus,

Deam Maris honoramus,

Vivat Thetys, et Neptunus,

Gratum nobis sit hoc munus,

Quod Syrenes offerunt.

ACTUS III.

SCENA I.

Bassa ex interceptis una cum Nuncio Fabritii litteris deditionem castri in propinquo esse intellegit: ejus quam primum potiundi impatiens Fecialem ad castrum destinat; adjectis dolose deditionis conditionibus optimis.

Delia primus:

Initia spondent laeta successus pares:

Tres immolatae victimae a Kauris, Stygi

Mox immolandas indicant plures adhuc.

Magnanima gerite pectora, et fortes viri

Estote socii, proque vigilia suam

Locum capessat quisque.

Del. secundus:

stationem meam,

Primus capesso, deferam vitam prius,

Quam priver illa.

Del. tertius:

mille si forent mihi

Plures vitae, citius has hosti darem,

Quam propudiose cederem ex isthoc loco.

Del. quartus:

Nec mihi minores Spiritus Parens dedit:

Videbo quis nam impetere vigiliam Hercules

Audebit istam.

Nunc.

Nullus, ut video, hic loci

Apparet hostis, interim sylva fruar:

Inflabo lituum forte sic hostem exciam;

[p. 96]

Frustra: timetur Sissium, plus quam timet.

Imbelle pectus noster inimicus gerit.

Venite Turcae, turpe Mahometis genus

Leporum propago. Si qua vis fibris inest,

Si martiales spiritus corda occupant.

Venite, provoco. *

* Inflat cornu

Nullus huc gressum movet.

Del. primus:

Venio vocatus.

Del. secundus:

adsumus plures adhuc.

Del. tertius:

Audax, proterve perfide, imbellis Kaur!

Turcam lacessis?

Del. quartus:

parce, donemus necem:

Ad castra vivus pergat, ut Princeps sciat

Quid moliatur Sissium.

Nunc.

sinite, non vinculis opus,

Quocunque vultis, libero accedam pede.

Del. primus:

Magnanime Princeps, praeda, quam tui modo

Cepere Deliae, se ad tuos sternit pedes.

Del. secundus:

Procumbe bellua.

Bassa:

Sissio Kaur venis

Vel an aliunde?

Nunc.

Sissio movi pedes.

Bassa:

Ausus movere Sissio num tu pedem?

Nunc.

Missus movere debui.

Bassa:

cui bono{!}

Nunc.

Ut scripta ferrem Praesidi, quae isthic vides.

Bassa:

Praebe, videbo litteras. vivo! bene est.

Quid Sissii agitur? nonne me Bassam timent{.}

Nunc.

Timent stupende.

Bassa:

marte si aggrediar eos,

Nunquid resistent?

Nunc.

vix quidem Princeps puto

Res Sissiensis vadit ad restim prope.

Bassa:

Servate captum.

Nunc.

vinculis non est opus.

Del. tertius:

Praescribe leges Sisii caput impium:

Bassa:

Mahomet Propheta maxime et nostrae decus

Immane gentis! si tuis Sisseg dabis,

Adibo Mecham, gratiam ingentem sacro

Cineri daturus, quam diem sanctam vehis

O sol serene! plurimum hebdomadum labor

Peragetur hodie; fraudibus tamen et dolis

Renunciabo neutiquam; perge illico

Tu fida turba Sissium et castrum pete,

Si sunt daturi Sissium, sortem optimam

Spondeto victis.

Feciall. primus:

facimus ut Princeps jubet,

Curabimusque, cernuo ut Turcas genu

Adoret hodie Sissium...

[Page 98]

SCENA II.

Lucilla cum quatuor Adolescentibus Turcicis longius a castris profecta a Legato Caesareo Regnique militia[?] ad Fabritium misso capitur. Illustrissimi sanguinis germen agnoscitur, vim et consilia hostium ob interceptas Fabritii litteras pandit.

Lucilla:

tandem licet

Coelo Lucillae libero captae frui:

O pulchra sylvae viriditas! pulchre {suos}

Amoeniati consulens promis comas.

Siste hic Lucilla paululum, atque isto tua

Virore pasce lumina. heu! nunquam amplius

Pastura forsan: virida haec arbor modo est

Nunquid Lucilla? frondium laetum decus

Aestate praesente explicat, floret, viret,

Sed hoc amoenum quandiu stabit decus?

Quoad Bruma veniat: nempe tunc folia cadent,

Discedet omnis gloria, et calvum caput

Ostendet illa, floruit quae arbor prius:

Sic omne transit orbis istius decus:

Fortuna saepe quempiam excelse locat,

Praebendo summa culmina et honorum gradus,

Dat opes, vigorem corporis, formam, decus,

Hominum favores, gratiam, dico amplius,

Sceptra et coronas: omnia sed haec quandiu?

Vix cuncta tanto tempore haec homines habent,

A vere quantum distat infelix hyems.

Haec nempe mundi est vanitas.

Adol. primus:

sunt tristia

Hac Domina nimium, nec tuam, sed nec decent

Nostram juventam; proiice a nobis procul

Hos cogitatus, quidque sis facta, aspice,

Mehmettus anne huiusmodi sponsam volet?

Adul. secundus:

Vix invenire verba, quae loquar queo

Adeo medullas, murmure infausto meas

Domina replesti; fronte quid semper gerit

Inauspicata nubila, nec unquam [induis]

[p. 100]

Diem serenam?

Luc.

nescia juventus boni

Garrire noli, vera laetitia est ea,

Quae vera sunt agnoscere, e cunctis Deo

Fieri[?] propinquum rebus.

Adol. tertius:

egregiam refers

Domina, magistram; cuncta quae dicis placent.

Sunt omnia mera vanitas, praeter Deum.

Adoles. quartus:

Pergamus ultro, Domina, non tuto es loco,

Vicinus hostis Sissii an dormit putas?

Lucilla:

Custos cui Deus, neminem inimicum timet.

Adol. primus:

Fugite sodales.

Leg.

Sistito juventus gradum!

Et tu unde Domina? Fare, quo, qua te pedes?

Lucil.

Sum Christiana, nata Blagaia domo.

Lucilla dicta, Turcico infelix jugo

Nuper subacta.

Legatus

nobilem stirpem tuam

Colo venerorque: nulla Turcarum potes

Consilia pandere?

Lucilla:

nulla praeterquam dolos,

Eripere nobis Sissium intendunt quibus.

Leg.

Desiderarem hos nosse, sed tantam moram

Tempus, locusque prohibet; ut votis proin

Facias abunde, Sissium mecum veni

Nec metus[?] quidquam. praesto juratus fidem:

Haud patior ullo te premi a quoquam malo.

Delia primus:

Huc huc, sodales ocyus praesto, sine

Mora venite.

Leg.

comprime infaustum sonum:

Proterve bubo!

Delia:

proh dolor! grandis dolor!

Abiit Lucilla, dulce Mechmetti jubar.

SCENA III.

Oeconomus Fabritii e castro profugus, a Turcis suum aliunde castrum futurum ratus ludibrio habitus supplicio afficitur nil arcanis qua patefacturum se dicebat, proficientibus.

Oec.

Jam nostra tuto littori appulsa est ratis;

Probe relictum Sissium et fausto pede

Ad castra ventum est hostium; felix dies!

Albo notari calculo dignus dies!

Jamjam licebit perfidum ulcisci Popam.

[p. 102]

Del. primus:

Quid hic Trifurcifer agis?

Oec.

haud isthoc ego

Nomine vocari dignor.

Del. secundus:

age, dic ocyus,

Hostis an amicus?

Oec.

Principi hoc vestro volo

Constare soli.

Del. tertius:

principem appellas, scelus!

Ad Principem ibis, compede hac vinctus pedes.

Oec.

Libens volensque.

Del. quartus:

grande Turcarum decus,

Quem cernis isthic Kaurum, captum recens,

Vinctumque compede sistimus.

Bassa:

faedum genus,

Stirpis nefandae! Sissio nunquid venis?

Oec.

Invicte Princeps! Sissio recta pedes

Ad te tetendi.

Bassa:

perfidum mihi caput

Imponere satagis? habeo haud dictis fidem

Oec.

Magnanime Bassa, juro Mahometem tuum,

Secreta veni Sissii ut prodam tibi.

Bassa:

Edissere illa?

Oec.

Sissium grandis pavor

Invasit undique, omnia gelascunt metu:

Si tu potente milite invadas tuo

Qua duxero[?] ego te, Sissium hac die cadet.

Bassa:

Facesse[?] perfide! grande mysterium audio;

Ductore sine te, Sissium hac die cadet.

Num Bassa fies noster imbellis Kaur?

Rape perduellem Delia et meritis pari

Mercede dona.

Oec.

parce, nec fidum preme

Princeps clientem.

Bassa:

qui suis nescit fidem

Servare Dominis, fidus alienis erit?

Minuite capite, Deliae infidum caput.

Oec.

At cuncta nondum prodidi Princeps tibi:

Paulisper audi.

Del. primus:

perge cerbereo cani

Arcana pande proditor; si vir fores,

Altum taceres. Flecte, cervicem erige.

Oec.

Ergo moriendum est.

Del. secundus:

ambigis stolidum caput?

Accingere Neci. protinus funus cades.

Oec.

Ergo moriendum est?

Del. tertius:

nulla spes vitae super.

Oec.

Ah moriar ergo, pauca sed verba antea

Permitte dicere; justa, mi Deus, mei

Supplicia pendo sceleris, agnosco tuam

Me punientem dexteram, infidus fui

Patriae, tibique, qui fidem Patriae, tibi

Praestare debui; error hic utinam meus

[p. 104]

Prodesse possit posteris, discant ut hinc

Servare Dominis praestitam semel fidem.

Discant et illud maxime quid sit spei

In Turca habendum, gaudium summum cui est

Tingere cruore barbaras nostro manus.

SCENA IV.

Legatus cum Fabritio de Bassa fraudibus a Lucilla commonefactus, volentem ludere, praelusurus oblatas per fecialem deditionis conditiones accipit modo nobilissimi quique Turcarum ad eas signandas mittantur.

Fabr.

Consilia, prout existimas, Bassae patent.

Quid tibi videtur? quale responsum potest,

Si postulatum venerit, Sisseg dari?

Leg.

Ludere volentem, lude, lex prima est, dolo

Fallere dolosum: Bassa si a nobis sibi,

Ut ait Lucilla, Sissium petet dari,

Bassae annuamus, dummodo claros viros

Submittat ad nos, qui sua firment manu

Utrinque pacta; nos viris neci datis,

Adversus hostes ibimus; junget manus

Miles propinquus Caesaris; Turcae suis

Jam destituti Ducibus omnino cadent.

Fabritius:

Sed quid adhibendam existimas plenam fidem

Dictis Lucillae? femina est. dixi satis.

Fingere, dolosque nectere hic sexus solet.

Leg.

At ego Lucillae credo, nec fraudis metum

Ullius habeo; sermo dum constat sibi,

Tunc credo tuto faeminae; sed si placet,

Veniat Lucilla, quaere, scrutare omnia,

Cordis recessus intimos, imas fibras

Aperire satage; spondeo, invenies fidem.

Fab.

Faciam lubenter: gloria et nostrae decus

Lucilla gentis, quomodo Sisseg placet?

Lucil.

Ut forte castrum, facile quod suos potest

Hostes fugare.

Fabr.

posset, haud dubio quidem,

[p. 106]

Sed non fugabit; hostis est nimis potens.

Luci.

Numerosus hostis non item est semper[?] potens.

Fabr.

Satis, superque est numerus, ubi regnat dolus.

Lucilla:

Dolo obviare est facile, dum nosti dolum.

Fabr.

Quis posset omnes assequi inimici dolos?

Lucilla:

Perspicere cuncta non opus, dum habet unicum.

Fabr.

Habere non nisi unicum inimicus nequit

Tam fraudulentus.

Luc.

habeat an plures, ego

Ignoro sane, at unicus constat mihi,

Quem jam retexi.

Fabr.

nulla sed video istius

Indicia fraudis.

Luc.

omne jam nunquid putas

Fluxisse[?] tempus?

Leg.

tristia haec sinite modo!

Fabr.

Laetos Lucilla Sissii dies age,

Quoad protervos Sissio Turcas fugem.

Luc.

Agam serena Sissii tutos dies.

Et si, quod intus pectus augurium tenet,

Me prodere sinis[?], victor hodierna es die.

Leg.

Vides, ut ille[?] frontis innubis decor,

Nitor ille pulcher luminum, praesens sibi

Sermo ille semper, fraudis expertem notant.

Fabr.

Credo Lucillae, credo, quia spirat virum.

Quis hic ad aures permeat nostras sonus?

Leg.

Fors Faecialis missus a Turcis venit?

Ad castrum eamus, inde, quis veniat, magis

Cernere licebit.

Fec.

gentium jura expeto,

Sum Faecialis.

Cust.

gentium liceat tibi

Gaudere jure.

Fab.

missus a Bassa venis?

Faec.

Plane inde venio.

Leg.

quid novi nobis refers?

Faec.

Jucunda, laeta, fausta, nova vobis fero.

Vos Bassa salvos optat et sibi dari

Pro singulari gratia Sisseg petit.

Quaecunque scripta littera haec tenet, dabit,

Si dabitis hodie, Sissium; quod si favor

Spernetur iste, juro Mahometem meum,

Caro[?] luetis.

Fabr.

gratias Bassae tuo

Dic nomine meo: praebeo annutum libens

Bassae petitis, dummodo claros viros

Submittat ad nos, qui sua firment manu

Utrinque pacta. Quam bene est lusum.

Leg.

bene

[p. 108]

omnino lusum est: veniet in cassses suos

Hostis dolosus. ---

SCENA V.

Bega Lucillam suae custodiae traditam abesse inveniens, quaerit sollicite; intellegit captam, in castrum abductam; funem metuens, relicto ad Mehmettum nuncio, fuga sibi consulit.

Bega primus

--- Semper audivi hactenus,

Non est miserior, faeminae quam qui gerit

{Quamcuoque} curam; mulier, o quantum malum!

Astuta vulpes nulla sic caudam rotat,

Varios ut animum mulier in parte agit

Mihi Lucillam creditam, in testem voco:

Blanditur illa pluribus: at utinam dolus

Nullus subesset! melleae voces quidem

Insunt Lucillae, felle sed num cor vacet

Dubitare possem. crede mi Mechmett, suam

Solves Lucillam: foeminae credo nihil,

Ibo tamen, et quid cogitet mulier vafra,

Libens videbo: perge jam Mechmett, tuam

Solvito Lucilllam compede! Lucilla, heus! ubi es?

Lucilla! Mechmett quaeritat amatam suam.

Ubi es Lucilla? vanus o utinam forem

Omnino aruspex! fallerer, dicens fugam

Illam dedisse.

Del.primus:

Domine, quid rerum hic agis?

Beg.

Quaero Lucillam

Del. primus:

vanus hic, crede, est labor:

Lucilla Sissium abiit, illam quaere ibi

Beg.

An vera narras?

Del. primus:

vera? quae vidi meis

Paulo antea oculis.

Beg.

perfidae, infidum genus,

Lucilla stirpis! improbe[?] at vero magis

Tu Delia, profugam dextra cur non tua

Retro pepulisti? perge post illam ad stygem

Bene ominabor fraude contextam et dolo

Hanc esse totam foeminam; verbum mihi

Nullum placebat[?]: fronte spirabat malum,

Totoque vultu. caecus at Mechmett puer

[p. 110]

Quod sit[?] puellae, credidit, verax amor.

O caeci amantes! discite hunc, fallax quam amor

Sit saepe vester.

Del. secundus:

Domine, quas nubes tua

In fronte video.

Beg.

nube quantumvis atra

Sol obtegatur, pergit in cursu suo.

Del. secundus:

Haec magna virtus solis est, sed num tuus

Hunc[?] Cursum adaequet animus, hoc est quod rogo.

Beg.

Vix credo sane

Del.

cura, dic, quae te premit

Beg.

Funem pavesco.

Del.

sceleris eccujus reus?

Beg.

Illaesus[?] animus crimen alienum luet.

Del.

Aliena nemo crimina ex aequo luit.

Beg.

{Aequm} atque {iniqum} Iudici injusto est idem.

Del.

Dic ergo tandem, cura quae cordi incubat?

Beg.

Profuga Lucilla.

Del.

crede te funis manet,

Si vera dicis: perge proin qua te tuus

Ductabit oculus, vita si cordi est tibi.

Beg.

Omnino pergam, nuncia sed tu fugam

Mechmetto Amanti, sapere fors petulans puer

Exinde discet. nec suos passim omnibus

Largiri amores.

Del.

nuncia haec ei feram.

SCENA ULTIMA

Mechmettus cum nobilissimis quibusque Turcarum non tam ad dandas obsessis conditiones, quam ad vindicandam sibi Lucillam profectus, ex insidiis opprimitur. Signo e castro dato, Caesareus Regnique miles Bassam cum suo exercitu fundit, Fabritius extemporarie grates Deo agit, et nuncios partae memorabilis victoriae undequaque dimittit.

Bassa:

Ter fausta nobis nuncius tulit nova:

Victi timore panico, castrum suum

Dant Sissienses, gentis imbellis metum

Haud miror equidem; pectus in pedibus gerit:

Fraudes dolosque nescit et tuta omnia,

Si Turca superos invocet suos, putat.

Iuro Mahometem, perfidum exscindam genus,

[p. 112]

Mox ut sinistrum Sissi figam pedem.

Bega secundus:

Magnanime Princeps, Delia affatum petit:

Bassa:

Ut adsit[?] impero.

Del. secundus:

Turcicae gentis jubar,

Invicte Bassa, Sissium paulo antea

Lucilla fugit.

Mech.

comprime infaustum sonum:

Lucilla fugit?

Del. primus:

fugit, his oculis fidem

Habebis utique.

Bassa:

sponte vel capta ab aliquo?

Delia:

Num sponte nescio: crederem captam magis.

Bassa:

Facesse nihil est. Sissium nobis datum

Reddet Lucillam. perge tu Mechmett modo

Numero stipatus fortium, et finem dolo

Impone nostro. Sissium ut tradant tibi

Iura per astra, Mahomet et sacra omnia.

Abire posse Sissio, rebus suis

Omnibus onustos, insuper mille aureos

Dandos Fabritio, caeteris parum minus:

Ego propinquus militem instructum geram

Et exeuntem perfidam gentem stygi

Hac immolabo dextera. infidum genus

Docebo, pacta quid sit a Turcis fides.

Mech.

Non ibo, sed volabo, quo Princeps jubes:

Non jussa Bassae Sissium Mechmett vocant

Sed amor Lucillae quae mihi has alas dedit:

Sit necne nostrum Sissium parum facit,

Habeam Lucilllam, sufficit. Adesto [proin]

Magnanima turba: jussa seu Bassae placent,

Sive magis usque Sissium Mechmett sequi,

Si non haberi Sissium a nobis potest,

Potest Lucilla. Sissii audite incolae!

Fidemne habetis?

Leg.

nostra par vestrae fides.

Bega tertius:

Proh credule Kaur, Turcica heu! quid sit fides

Sed sero disces.

Mech.

* Exploditur intra scenam

* nescio quis istos pavor

Concussit artus: tuta vix credo omnia.

Bega quartus:

Nihil timendum est, perge qua pergis via.

Mech.

Explosio ista denotat nobis malum.

Beg. secundus:

Laetantur omnis fraudis et doli inscii.

Leg.

Adesto quisquis Sissium forte incolis:

Hostem opprimamus[?].

Bassa:

patuit infelix dolus:

Invadite hostem.

Chili.

Barbaros miles feri,

[p. 114]

nec parce cuiquam. * terga verterunt, bene est,

* Fit conflictus

Vestigia premam.

Fab.

perge, Magnanimum genus!

Caesarea sequere signa, nec Turcas time,

Praecipua quando capita sunt caesa hac manu.

Io triumphe! candida et niveo dies

A me notanda calculo: stratus jacet

Modo hostis ille, Sissium qui jam sua

Spe devorarat: video, jam video fodit

Quicunque foveam proximo, in foveam cadit.

Astutus hostis, fraude victurum, et dolo

Se nos putabat, victus est fraude et dolo.

Leg.

Nova, nova, nova, laeta nova Fabritio fero,

Fugitivus hostis parte plus media sui

Absorptus undis, parte residua jacet

In sanguine natans: pauca, fors centum, cohors

Elapsa sylvis latitat, ut lepores solent:

Has persecutus miles obsedit nemus:

Venatione hac praelio finem dabit.

Fab.

Perfecta jam victoria est: grates tibi

Numen verendum refero: maiores dabo

Ab hoste reduces dum revertentur Duces:

Decet esse socios laudis o Numen tuae

Qui sunt triumphi; chara vos capita interim

Extemporalem Numini plausum date.

Satis superque plausui hodierno datum:

Vulganda iam victoria est, plures Deum

Laudare pergent, quanta si nobis scient

Is dona contulit hodie: cornu proin

Tabellionum resonet, hodiernum undique

Vulget triumphum; denique hinc socii mei

Amabo discite, semper invictum fore

Quicunque spem locavit in Deum suam,

Haec Christiani vestra sint arma optima,

Deum invocare spemque in illo ponere.

[Page 116]

EPILOGUS

Dum Soli Planetae caeteri utriusque orbis imperium perenne vovent, Hesperus bonae noctis nuncius Mecoenati gratias agit, Austriae genius CAROLO sexto Augusto Catholico, Apostolico imperium Orientis defert[?].

Sol:

Utriusque orbis Dux.

Sol suprema mundi lux.

Splendesco, nitesco,

Orienti Occidenti impero.

Planeta prima:

Regnum tuum sit perenne, splendesce perenniter.

Secunda:

Regna semper sol serene et nitesce iugiter.

Tertia:

In aeternum orbem rege, impera feliciter.

Quarta:

Cuncta pergant tuo iure precamur unanimiter.

Hesperus:

Vive multas dies bonas, juventutem qui sic donas

Mecaenas dignissime:

Vive multos bonos annos.

Caelum tuos servet canos

Patrone piissime.

Austriae genius:

Imperator Occidentis

sceptrum cape Orientis

Ter Auguste CAROLE.

Omnes:

Tot triumphos numerato,

quot sunt dies fortunato

hoc in anno CAROLE.