Dudum
2 exorsa bonis
auspiciis, caue,
Molli desidia
neu 3 modo deseras
Retro forte repulsus,
Cui
4 summa ipsa humeris
stetit.Indignum
5 facinus turpeque
nominiEt totis fuerit rebus inutile,
Hoc ni debile dictu
Et longe leuius malo,
Si tu ceu pelago naufragus enatans,
Vix quando attonitus respiciat mare,
Nec se credere ponto
Fallaci auserit amplius,
Aut ceruus trepido fessus anhelitu,
Pulsus dum propriis ille latibulis
Venantum undique uoce
Latratuue agitur canum,
Sic, heu, sic agitere, ut proprios lares
Perculsus repetas fęmineo metu
Reiecta fere parma et
Ferro turpiter abdito!
Quod si lustra iterum indagine cinxerit,
Vt notis nemora exerceat artibus,
Cuncta euerterit hostis,
Cum nemo obstiterit fero.
Quęso, nomen ubi tunc fuerit patris,
Cęsar quo populis iure uocabere,
Vindex ista propulses,
Quando iam fueris procul?
Et tu sustineas dedecus hoc pati,
Vt prędas ageret sospite Cęsare
Nostri a finibus orbis
Vrbesque erueret solo?
Sacris aedibus ut clamitet impio
Iactans Turca sono uoceque barbara
Christi succubuisse
Concussam
6 penitus
fidem?Dii
7 perdant rabiemque et celeres
uirumMotus, quis procerum dissidet inuicem
Cętus, summa uoluptas
Cui clades proprię rei!
Nemo at iudice se damnat ut impium,
Et dici opprobrio expostulat id sibi,
Visus criminis expers,
Causamque aggerit alteri.
Insons nemo tamen, cętera publico
Ni iam reiciens seruiat utili
Et se frenet habenis,
Vt uerax ratio iubet.
At uerbis quid opus, si modo dissident
Haud iccirco minus, denique fędera
Si post irrita damno
Prouisum haud fidei fuit?
Tu maior, fuerit muneris hoc tui,
Vt sese omne pecus cogat ouilibus
Vnis, cęde luporum
Defensum et misera lue.
Quod ni tu sceleri restiteris malo,
Heu, nullum miseris diffugium manet,
Omnes cępta ruina
Vno deuehet impetu!
pagina 83Nam seu quis faueat, flagitii reus,
Seu non impediat, si ualet, impios,
Peius uideris usquam,
Quam mactare uiros sacris?
Non
8 hęc imperii, quam modo tu petis,
Sedes, excutias prisca latibula,
Vobis namque reperta
Tollent altius hęc caput.
Prouiditque in eo cautius attamen,
Iam quicunque suę pertimuit rei,
Vltraque ire uolentem
Te sistit media uia.
Prudenti tamen est pluribus haud opus,
Hoc namque imperium latius euehes,
Ortus iussa timebit
Occassusque simul tua.
pagina 84
Ad9 Marium ode II. libri secundi
Vrges ingenio callidus arteque,
Vt tentem cytharam sepositam diu
Et reddam meritas obsequio uices.
Sed uena ualeam quid nam inopi tamen,
Ne sit laudibus hoc inferius tuis,
Quis me tu celebrem tollis ad aethera.
Ast utcunque, tamen nil remorabitur,
Ipso ne strepitu uel cytharę feram,
Non uocum modulis, pectine non idem.
En lauro implicuit iam Marius comas
Et docti capitis pręmia rettulit,
Sopitamque diu sollicitat chelim:
Hoc uoce, hoc lyricis nunc referam modis,
Hoc neruo repeti sępius et iuuet.
Late sub digitis personet aurea
Testudo: Marius sollicitat chelim.
Ode III. libri secundi. In10 morte Simeonis Gotii
Si quid triste alias, si fuit efferum,
Dici conueniat quod lachrimabili
Cantu, quodue adeo flebilibus modis,
Casus, Calliope, recens:
Heu, functus Simeon uita obiit diem,
Abductus patrio dum procul a solo
Bizanti residet, dumque Propontidem
Vicinumque Asię latus
Miratur, ueluti littora Bosphoro
Committat reprimens aequoris impetum
Abscondatque sinus, esseque continens
Visum ferme tuentium
pagina 84vVt fallat, penitus mobilibus iugis
Vt rursus reseret nauigiis iter,
Antiquę 11 scopulos inde locum ratus
Congressos fere fabulę.
Vsus usque adeo non fuerant uiri
Vulgares, simul at uita probissima,
Et uis ingenuis prędita dotibus
Natiuę fuit indolis.
Sed mors quam celeri subruit hęc gradu,
Procerum cecidit corpus, in arduis
Qualis cęsa abies procubuit iugis
Et formę decus aruit,
Matura ut nebulę dispereunt die,
Vel trames, placido qui premitur mari
Puppis ueliuolę post celerem fugam,
Dum sulco unda reponitur.
At quę digna feris carmina questibus
Nunc condam, citharę qualibus aut modis?
Aduersis Simeon Gotius occidit
Fatis a patria procul.
Eoo pariter notus et Hespero,
Olli dum geritur publica res fide
Spectata, patuit regia qua uiro,
Atque amplę procerum domus.
Quin illo utilior nemo negotiis
Priuatis fuerat, quoue superstite
Crescebat ratio resque domestica,
Fratrumque unanimis uigor.
Pręcidit tamen hęc aemula mors bona,
Et tot dona deum protinus abstulit,
Commutans subito gaudia funere,
Vertitque omnia funditus.
pagina 85Quam funus patrię hoc flebile contigit,
Cum plebi, pariter tumue senatui:
In
12 luctu penitus totaque restitit
Vrbs et Castalium nemus,
Cui cordi fuerat cętus et ocium
Ludentum Aoniis Pieridum iugis,
Fati scilicet hunc inuidia rapi,
Vitę prorsus et eximi.
Quin nobis fuit haud alter amicior,
Vt casus adeo turbet acerbitas,
Nec demum attoniti restitui mala
Sensus tristitia queant.
Torpent propterea desidia diu,
Et nil ingenio prouenit amplius,
Ni prorsus fidibus uoceque musica
Id solum repeti iuuet,
Exceptum uacuo quod sonat aethere:
Eoo pariter notus et Hespero
Aduersis Simeon Gotius occidit
Fatis a patria procul.
Ode13 IIII. libri II. Sermo allegoricus
Tempore uer adultum
Vergit, ut iam gramine humus perniteat uirenti:
Me tamen excitauit,
Thracis
14 horrendum facinus dum queritur
uolucris,Flebile carmen antris
Integrat quę, nec patitur flagitium latere.
Quis meminit notarum,
Quas manus pressit cytharę, cum numeros modorum
pagina 85vRedderet, ut iubenti
Pareat? Veh, quis fuerit tunc animus misello,
Maxima cui uoluptas,
Vt teneret pręcipites, sed tacuit silendo?
Quis tamen, heu, dolenti
Nunc modus, contraria quo temperet et refrenet,
Innocuus iuuetque?
Sed petam surdam cytharam ferre malis leuamen,
Sępius haud inertem,
Terque neruos nunc repetito quatiam sub ictu:
Pectori sedit pietas, cernite, quanta nostro!
Si tamen hinc uolatu
Auferar, iam uerna mihi temperies rediret,
Aemula ni malorum
Mens obesset proposito simplicium
probumque. 16Sed reliquum canenti
Prorsus id solum fuerit, legero si repente
Cuncta simul precatus.
Dege, terrarum columen, dege diu, decusque,
Dege memor poetę,
Ne quid obscuri modo te
perplicitum 17 teneret.
Corda Tuo lustra, Pater optime, Spiritu precantis,
Compago rerum tuta quo tenetur.
Fac pateant modo uati abscondita, posse fac referri,
Commissa promi forte ne perirent.
Fac pondus uerbis accedere musicis modisque,
Dictum semel neu posteros lateret,
pagina 86Ceu rapta gaudere tyrannide, quin nihil moueri
Sub tot periclis fluctuante cimba.
Cum
19 tempus fuerat legem dare, cumque iam uacabat
Oris repertis
diserare 20 cęlum,
Ecce frui uetita uisum arbore, cui nihil marita
Cum lege,
distringi 21 ut tamen liberet.
Atqui non regio connubia uidit illa fęlix,
Partum nec ortus gentium caduci.
Spectandi capti dulcedine commeant amęnis
Lucis, uoluptas sola quę uigebat.
Sed uetita stimulata libidine fertur Eua primo
Demptum uiro audax obtulisse malum.
Exigitur compar tunc nobile sedibus beatis,
Quos bruta tellus cępit exeuntes.
Si puerum uindicta ulciscitur ille, quem crearat,
An alteri, dic, quęso, parceretur,
Precipue quem non ritu extulit hic satum probroso,
Naturę inoffensum decus pudicę?
Nos igitur quęnam manet ultio? Sed tenebo linguam,
Atque hic reponam pollicem labellis.
Quid mortale iubes tollere me corpus in aera,
Qui nullas humeris ceu uolucer iam posui mihi
Plumas, ingenio non adeo diuite pręditus,
Vt niti uacuo sic ualeam pendulus aethere?
Dulcis Calliope, quidnam hodie mente sequi iuuat,
Quę nunquam studio sollicitus quamlibet assequar?
Nam si uel rapidum continuo uertar in alitem,
Prestarem, nequeunt quę fieri, non ideo tamen.
Sed quicquid tamen est, quod timui, quod diu abhorrui,
pagina 86vReges ut moneam, consilio paruimus tuo.
Cassus postea sed quod fuerit cum studio labor,
Non culpę poterit, non poterit flagitio mihi
Ascribi: quid enim criminis est officium uiri?
Partes exhibui namque statim, quę fuerant meę,
Dictares, Dea, tu quicquid, id ut protinus aederem.
7Audacter 24 ausum uindice dextera
Pręstat tueri, posse animos feros
Seruare pręstat, ne timentes
Ceu
inuli 25 trepidęue damęVisa leonis prole sub ilia
Caudam recondas, neue latibula
Frustra fuga quęras, petitus
Pone iocis populo sequaci.
Indutus
26 isthęc cur penetralia
Ingressus Orci sic pauidus tremis,
Cur congredi monstris uereris,
Herculea bene pelle cinctus?
At signa prorsus non moueant nimis,
Ni robur et uis pectoris affuit.
Sed te fugacem nil iuuabit:
Ense cades cito namque nostro.
Hęc 27 et futuro non fuerint, rogo,
Aeuo pudori, Romulidum genus
Quos sensit olim tam cruentos,
Degeneres hodie uideri?
Hic nil timendum, si satis aestimes,
Raptim coactus ni numerus uirum,
Quem mox suum pondus grauarit,
Militię reprimetque lectę
Adiuta uirtus consilio ducis,
pagina 87Si pectus unum, mutua si fides
Consentiens casus per omnes,
Constiteritque animus benignus.
Est cura uobis namque seuerior,
Seu castra poni, ducere seu libet,
Sub signa deductas patenti
Siue acies statuisse campo.
Est et iuuentus plurima, denique
Quas iactat hostis, diuitię satis
Amplę, minores nil suisue,
Contuleris modo regna regnis.
Hic
28 quicquid usquam diripit et larem
Egens auitum linquere cogitur
Tam fertilis glebę colonus
Tecta ferens uiduata natis.
At uita
uobis 29 aequior, omnium
Defensa restant singula regibus,
Qui prorsus in commune rebus
Inuigilant pariter tuendis.
Priuata crescunt hinc simul et nitent,
Forsan plus aequo tum cumulant opes,
Quę mole lędunt, atque abusus
Ille utinam fere non obesset:
Nil inde habebit, quo superet tamen,
Dum computaris omnibus omnia.
Vobis quid ergo nunc nocebit
Iusticię modus atque cultus?
Ad uota sed quo nunc animauero,
O quicquid usquam nominis est tui,
Germana pubes, capta sumptis
Vt rueres animis in arma?
Seruire debent omnia publico,
Si quando nutat forte periculo,
pagina 87vNullumque discrimen teneri,
Quando suis sua pendit omnis,
Hosti daturus ni dederit sibi,
Vt cęde culpam deluat insuper,
Iam iam futurus pręda, coram
Pignora cum iugulata cernet.
Ast absit omen, dictaque concitent
Procliue per sese ingenium uirum,
Vt rapta cingant prorsus arma,
Sumptibus ingererent superque.
Germana tollant signaque sub duce,
Vt Ferdinandum protinus omnibus
Castris sonarent auspicato,
Roma, tuas aquilas tulisse,
Sperare rebus quo melius licet,
Vt iam reducens e tenebris probos
Frenetque deliros, uetustum et
Restituat fidei nitorem.
Erroris
30 at uos non pudet hactenus,
Oblita ueri pectora dogmatis,
Et peruicaci lusa turbę
Temporis opprobrium fuisse.
Sed
31 non id, inquam, qui stetit innocens,
Cui porro laus hinc creuerit amplior,
Quod cęteris labentibus non
Turpiter occubuit rebellis.
Vtcunque lapsis pręstiterit tamen,
Impune ne sit, fortiter argui,
Vt si per illos non stetisset,
Iam fidei redeant auitę.
Namque expiari flagitium licet,
Auri et cruoris, sic puto, prodigo,
De seque uindicta petita
Vt sceleri melius rependas.
pagina 88Exemplo id, inquam, scilicet, expedit,
Firmes, scelestum rebus in arduis
Constare non parui fuisse,
Et simul haud minimis luisse.
Virtute si nunc damna refeceris,
Posthac sequetur quę tibi gloria?
Sero ut nepoti pars redundet,
Culpa simul uideatur ultro
Quęsita, tot pensata laboribus,
Alisque cęlo subuehet, illicet
Vt uos in aeternis locaret
Sedibus astriferis in oris.
Regi32 Romanorum Ode VIII. libri II.
Diue, pro uotis mihi si facultas
Esset, instructas acies patenti
Cerneres campo,
{subitumqum} 33 Martem
Feruere, sero
Gentibus quamuis opus executis,
Cuique congesto quod opis, dolenti
Rebus integris ea non fuisse
Quę tamen uincunt superantque uires,
More communi neque flagitantur.
Ast opis nostrę quod erat, parati
Soluimus ecce:
Possumus cultum uehemensque carmen,
En damus carmen, dubiumque at olim,
Inter hęc cui nam potiora ferri
Pręmia debent.
Sed quidem factis bene dicta certant,
Palma sitque anceps, tamen et neganti
Constat hoc corpus luteamque molem
Vincere mentem.
pagina 88vQuicquid id, certe tibi nostra seruit
Ingeni quamuis tenuis facultas,
Spe, bono tandem Fidei futurum,
Si tua crescat
Rite maiestas, fere posse eadem
Prouehi nixus
Genitricis 34 almos,
Quę nouo semper recreat fideles
Credula partu.
Eia age huc uires adhibeque et artem,
Et stude, reges coeant in unum,
Quam tenent unam, cupiunt modo esse
Pignora Matris.
Sin recidendum fuerit quid, ensi
Neu leues parcant, memoresque
35 36 dicti
Mosis inferri caueant prophanum
Molliter aris,
Et procul seruent, aditus iubetur
Qualis, in sacro pedibusque standum
Audiant nudis, neque machinandum
Artibus ullis.
O diu nobis agitata plectro,
Si modis tandem ualeant moueri,
Voce si nostra strepituque nerui,
Pectora regum!
Surge, testudo, nimiumque longi
Compos o uoti Libiam, poetę
Audiens dictis, agedum remenso
Aequore tende!
Cęsaris quantum modo iam secundis
Gratuler rebus, mihi tumue uates
Gaudeam, narres bene cuncta, coram
Sistere iussa.
pagina 89Mente
38 39 preclarum facinus Philippi
Concipit proles, redeat repulsa
Vt Fides oris, simul et Quiritum
Signa r[esu]rgant.
Hoc decus se[det] fere, Carle, cunctis,
Murmur hinc terris oritur, ruuntque
Sedibus motę penitus repostis
Vndique gentes.
Iam licet, sero petet hostis ipse
Perlui limphis oleoque tingi,
Et sacros ritus subito doceri
Pectore casto,
Luce quem certa tenebris fugatis
Prorsus obscęni sceleris pudebit
Tam diu cęno iacuisse turpi
More ferarum.
Nomen hinc tardos meritis in annos
Proroges, fama memorique uiues,
Laus enim merces preciumque honesti
Grande laboris.
Namque
40 lustratum fere quicquid olim
Inuium,
41 solis penetrata zona
Feruidi, terris aditusque factus
Auspice Carlo,
Mite
42 quas imo positas sub axe
Ambitu toto pedibus reuersis
Valle nitenti populo iugisque
Temperat astrum.
Quamlibet magni meriti, tulisse
Tam procul uoces monitus salubris,
Ni tamen damnum reparet, putauit
Id quoque mancum,
pagina 89vQuamue matur[e] nimis ah minanti
Affuit, uim quę cito sensit icta
Spiritus tandem reprimens superb[o]s
Perge qua uirtus uocat atque cęli
Monstra 44 portendunt, quod enim redemptum
Poscit, id debet reus inde uoti,
Gloria Christi.
Mox manus cedens dabit et cathenis,
Vt iugum lucro Fidei subiret,
Res et augustis titulis redibit
Maior honorque.
Bosphori
sedem 45 tibi,
Cęsar, olim
Debitam 46 uelox pete, nam
prophanę
Iam bonę mentes satis execrantur
Hac licet tantum titubans tremensque
Cimba mersari sale fluctuanti
Tuta stet tandem subito reponi
Aequore iusso.
Gloria parta tibi quę demum, Christe, triumphus
Quis gestus, quia uisere iuuit
Mortales, superas delapsum et linquere sedes,
Dum nostris excogitat ultro
Cerni oculis cani sapientia summa Parentis?
Quid studium, quid cura parauit
Humanam demum labem uitiumque medentis?
In cruce non persputus obiuit,
Eiectusque agitur, quo pridem ponere templo
Insontes altaria suasit?
pagina 90Euecto tandem quę gratia, quęso, refertur,
Despectat qui redditus astris
Nos subter fruiturque bonis per secula degens
Concordi spiramine Patris?
Non digitum ostendunt medium, quos extulit ipse,
Non
49 sublata ciconia
cęloObiurgat, monitisque hostili a parte resistunt?
Pro meritis ea pręmia tandem
Redduntur, fructus hos rettulit ille laboris,
Aetheria modo sede receptus?
Sed Iudęa luit leuius si crimen, inultus
An feret hęc conuitia, quęso?
Sed passim terris rabies Mauortia sęuit
Atque manus in sanguine lauit.
Attamen haud mouit quicquam, non corrigit usum,
Non mores humana libido.
Quid si mortalem pridem Clementia fecit,
Asserat ut teneatue ruentes,
Exemplo quando uirtutum prouocet omni
Perplacuit, certamen obire
Dum nullum uitat, qui deligit ultima sponte,
Vt demum Caluaria sensit,
Nunc non factus homo celer aduolet, exigat ut iam
Vindictam de sontibus ultor?
Nam dum spectat enim, si culpę pęnitet actę,
Longa fuit mora uindicis olim.
Aetas flagitium superaddit maius auito
Atque nocens se denique uincit.
Proh scelus, atque aliud si restet acerbius usquam,
Virtutum tot pignora temni!
pagina 90vEcce Fides extincta iacet, spes denique pulsa
Procubuit, pius exulat ardor.
Si chelis remurmuret,
Quę scripta corde pressimus latenti,
Vox comes loquacibus
Differret auris et statim per oras
Fama carminis noui
Iret remotas, res eruntne, Cęsar
Quas gerit per Aphricam,
Vt asserat Fidem mala scelesti
Fraude territam ducis,
Curę quibus demum, sciant ut anni
Grande robur ultimi
Virtutis addictę bono tuendo?
Cuncta nutibus Dei
Stant et cadunt, animos premit minaces
Vis repente subdita:
Quin cerne adhuc exposta dexterę, quę
Cunque cępit Othmanus.
Non, inquam, agitur hoc absque prouidenti
Nempe mente cęlitum.
Matura Turcę adduxit hora finem,
Fata qua sinunt modo:
Quid si ferox incumbat huc repente
Classis hęc ab Hespero?
Quam tu Fidem decusque restitutum
Videris statim imperi!
Mox orbe pacato simul supremis
Lapsus ordo sedibus
Ecclesiam componeret cohercens
Praua quęque Tartaro,
Cum pręstitisset lumen ante terris.
pagina 91
Hęc semper montosa fuit non Illyris ora
Atque iugis non aedita tantum,
Ingens aequor erat sed circum cernere prorsus,
Et late camposque iacentes.
At rediit cęsa quando de Gorgone Perseus,
Hanc uolucrem fors duxit ad oram,
Tunc pinguis quamuis horrebat inhospita tellus,
Et sterilis male cultus agerque.
Effera gens terris regnabat parque Gigantum,
Artes quę damnabat honestas:
Insurgit contra, detrectat et hospitis usum
Ac gladios exerta minatur.
Tunc ad opem solitam refugit iam prouidus heros
Et mox prętulit ora Medussę.
Quotquot erant, surgunt in montes protinus altos,
Nil formę uultusque tenentes,
Ni quos pręsidium dubiis in rebus amicum
Interpres
52 seruauerat
Arcas.Effera durities sic demum perdita morum est,
Barbaries sic concidit ulta:
Tali progenies generosa propagine uenit,
Hic partus sumus inclytus, inquam,
Cuius origo uetus rudis est atque horrida cautes,
Ni nos sordibus
eximat 53 Arcas.
Defessa neu tu, Pieri, desine
Aptare dulces nunc fidibus modos,
Voto frui si posse tandem
Spes hodie melior refulsit.
pagina 91vEn classis alto nauigat, Aphricam
Quę cępit, urgens ulterius quoque,
Eoa pars nostrę rediret
Vt fidei, procerumque normę
Prisco senatu iam redeuntium,
Addantur ut mox frena libidini
Fas euaganti terminumque
Limite seposito pudoris,
Dignumque sumat pro meritis iugum
Defensa non iam fraudibus amplius,
Cum turpis insolensque luxus
Dehinc melius reprimetur intra
Fines honesti, ne fidei probro
Degamus ultra dedecorum omnium
Foecunda proles, qui bonorum
Viximus exitio scelesti.
Hoc, Cęsar, ingens esto decus tuum,
Expulsa uirtus ut redeat recens,
Et sede per te restituta
Pro solio proprio locetur.
Sperare rebus sic melius licet,
Si tu restringas, Carle, licentiam,
Si pęna par culpam sequatur,
Nequitię pretiumque desit.
Tunc corde quicquid concipias tuo,
Nil iam resistet, nilque erit arduum,
Vel seculum mutetur auro,
Det segetesque inarata tellus.
Quin multa nobis mens bona pręcipit
Et res secundas te duce et auspice,
Tutela, proh, concessa fatis
Atque rei columen labantis!
pagina 92En reddet ultro, fascibus abstulit
Quicquid Quiritum, dummodo dextera
Non desit,
55 hostem
quę reposcat
Iam ueteres aquilas pauentem.
Aetatis antehac dedecus et pudor,
Ceu nil haberet prorsus amabile
Fratres ut hostili sub hasta
Compedibus tuleritque pressos,
Ni forte diuum iudicio stetit,
Mortale pęnas flagitium luat,
Scirent ut experti malorum
Digna suis meritis rependi,
Referre multumque esse quidem probos,
Aduersa cumque hac, tum quoque prospera
Constare uulgo, contumaces
Legis erunt dociles proutque.
Ast ira quando mitior exiit,
Nuper coercens interitum Deus,
Quem cogitarat criminosis,
In melius fere cuncta uertit.
Hinc iste passim prouenit impetus,
Tantum ruentes hinc populi fremunt
Et signa uindictę reponi
Opprobrii ueteris requirunt.
Damnum Fides si sic reparauerit,
Per tot labores ut proprio lari
Conatus eiectam exulemque
Restituat suus usque
demum, 56Tanti facultas propositi modo
Neu, Carle, desit, muneris est tui.
Nixus honestos dux et auspex
Prouehe nunc animosque adauge!
pagina 92v
Quali nam ingenio, quoue uolumine
Nostris insinuas Te penetralibus,
Hinc ut protinus ipsam
Vitam Spiritus hauriat,
Soli, utcunque tamen fit, Tibi cognitum.
Tu curas animo dimoueas meo,
Et mi pectore, quęso,
Nequam tolle cupidinem.
Exhalat nebulas quas Herebus feras,
Terris quotidie spissius incubant
Et caligine nigra
Mortales penitus premunt.
Immunisque mali quis superet, rogo,
Tam certi interitus in media lue?
Pręsens quemque periclum
Non sensu moueat suo?
Nam uitę miseris degitur hoc breuis,
Inter mille metus monstraque noxia,
Et quamuis ope tuta
Spes fidentibus est Tua.
At ceu cum subita pontus inhorruit
Tempestate, fremens fluctibus et stetit
Totum ac funditus aequor
Sęuo murmure commouet,
Sic aeuum quatitur, pręterit haud uetus
Casus, quando nouę mox subeunt uices,
Nostrę formaque uitę
Diuersis uariat modis.
Sin, quę concipiunt, riteque formulę
Pręscriptę referunt, continuo tenent,
Cur non protinus ipse
Verbis hinc caueam mihi,
pagina 93Vt post si peream, iam nihil imputes,
Ascribasque Tuis omne periculum
Damnis, atque ego degam
Insons flagitii dehinc?
Quicquid propterea roboris aut opis
In me, uersibus his legeque carminis
Nunc ultro omne resigno
Cunctorum Domino ac Deo.
Curam, namque potens maius adhuc, gere
Tu nostri, mea qui cuncta manu tenes,
Tu demum scelus omne
A nobis prohibe procul.
Inseditque simul si qua animo mihi,
Aut gnaro potius noxa uel inscio,
Quicquid prorsus et hęret
Fędum, Tu bonus expia,
Lustratusque 58 Tuo lumine
spiritus 59
In lucem, rogo, fac protinus exeat
Omni sorde retersa
Aeui perpetui parem,
Aptus uel superum sedibus inseri,
Et quo non meritum debile pertigit,
Reddat gloria captu
Tandem posse frui Tuo.
Hic finis Tibi quo tenditur ultimus,
Hęc mortalibus est et requies mali,
Demum hęc meta laboris,
Quo iam conterimur diu.
Illic cum faciem duxerit altius
Aeterni famulus luminis, omnium
pagina 93vCui fęcunda bonorum
Haustu mens rediit Dei,
Euadit subito nil superis minor,
Posthac ingeniumque imbuitur Dei,
Certa et sede receptus
Cęlestum inseritur choris.
Aeuum tunc agitur, quo neque pręterit
Quicquam, nil penitus sollicitis abest,
Spectaturque futurum,
Nil addi cumulo potest.
Durari hactenus hic iuuerit arduis,
Functos post obitum si bona tot manent,
Quę post fata reponi
Dicunt pręmia fortibus.
Ode60 XV. libri II. Oratio dominica
Cęli qui resides ceu Pater optimus,
Si pręclara Tui iam nota nominis
Passim appareat, infra
Hanc si iusseris imprimi,
Cedet continuo uis mala Tartaro,
Quę mortale diu dissociat genus,
Atque optata redibunt
Regni secula pristini,
Cum pax arbitrii composito Tui
Stabit perpetuo fędere gentibus,
Quoad commertia cęli
Et terrę steterint simul.
At Tu iam solitis rite laboribus
Nunc succurre, Pater, dumque dies die
pagina 94Nobis truditur, alto
Perpes sufficias opem.
Ast insons quia nam nemo diu manet,
Nostris propterea parcere neu graue,
Quęso, erroribus esto,
Proinde ut nosque nocentibus
Iusisti 61 monitu parcere non leui,
Et quam non tulerim, uim prohibe feri
Hostis, protinus omnis
Noxę fac quoque liberum.
Coliambus:62 XVI. in odarum numero 2
Quis acutus auribus nunc strepit, heu, mihi sonitus?
Quid id, oro, monstra mira tueor trepido animo,
Fera pestis ut resedit scelus omneque solio,
Fugit unde pulsa uirtus, procul exul et agitur?
Dominatus hinc receptus reuocauit ab Herebo
Cruce Christo uim retrusam, comitata ducis iter
Subito cohors nocentum loca nostra fera replet,
Pietasque iussa habenam illico ponere manibus
Fere spreta tunc recessit et in abdita larium
Latuit diu
recondens, 63 meditata sacrum obitum,
Quę complexa mente Christum referebat et opere,
Reserauit unde scriptis penetralia superum.
Sed et hinc dolo repellit eam adultera probitas,
Promit ore quę sic unum, tamen abdat ut aliud.
Pręsid[i] licentię mox adulata facinoris
Nota errauit in tenebris, probra
64 nil pene
uerita,Vetus et remansit olim fere relligio libris.
Modo nexu fraus tamen quo mala quęsiit aditum?
pagina 94vQuid hic, oro, cerno demum, sacra lux unde furiis?
Bona uerba, quęso, quantus niteat per initia,
Pietatis
arbitrum 65 qui, licet, examine leui
Agat, ut uiri statuto iuuet et stare placitis,
Monitis malos honestis tamen addit aculeos?
Vel an, obsecro, quis ultro ferat, improbet ut opus
Pium et execretur ędes positas studio animi,
Nec ut arguat, si pręter rata uota quid agitur,
Pene quodque sedulo dum scelus expendit hominum?
Furiosus at
perinde 66 perimit placita Patrum,
Bona cuncta diruitque, grauis dum petit improbos,
Vitiumque non emendat, satis ut pateat et hinc
Luteri motus recentes opus esse Diaboli.
Nec enim ipse, cuius autor, malum damnat, at hodie
Quatit, quodque mouit olim, uult euellere penitus.
Mihi quę pro dignitate iam eloquentia fuerit?
Viros arguam proteruos, et insecter ut
heresim 3 :
Male nuper expiati struitis quid? An odio
Sceleris tumultus iste rapi rem uetat amplius?
Igitur quid acriter iam modo haud incumbitis eo?
Vti res probis locetur, nihil at mouet, id enim
Studio sibi petitum, cauet istud alioquin
Pater Orcus uester olim, reliqui quodque, satagit
Fidei secuta clades secum a culmine traheret.
Reprobi iuuat, nec ipsi id animaduertitis adhuc?
Frequens conspiratio fit proin, inuicem maculis
Bene conuenit, liceret, foret quodcunque uolupe
Hominum inde iam illa monstra, nihil esse enim arbitrium,
Et de gratia Dei tam proterue confidentium.
pagina 95Vetus est Patrum statutum, stare mortale meritum,
Homine haud currente, sed iam Deo acceptante potius.
Petulantia unde uobis uenit hec, amabo, recens?
Boni forte num recepti modo consilio Iouis
Deum arcana nostis, ut quę licet haud fari penitus?
Hodie iactantia inde, latuisse uidelicet
Sacri sensa uera scripti sibi prodita nouiter,
Ni deliret, ut metiri Deum iudicet animo
Suo posse tam execrata fidei et reproba cohors.
Operis quidem sumus quo domini, arbitrium igitur.
At opus Deo ni gratum satis, exanime manet,
Viget inde prorsus ergo, modo si placeat ei.
Opus omne uile sic fit, sua iusticia quoque.
Tamen exigi necesse, Deo ut exposueris id,
Nihil huic proinde carum, nisi iusticia operis,
Sit ut, ille scilicet quo sua lumina referat.
Ita, ut inde blandiamur, nihil ex opere stetit,
Merito, receptante
67 quod Deo nempe tribuitur.
Male at ominati implestis
neniis 68 nuper omnia,
Grauiterque dum uideri libet impetere improbos,
Supra subter omne miscet inimica diis manus.
Per uos quid non profligatum, quid et usque non erutum?
Veteres non excitastis, rogo, nequiter
hereses, 69Deliramentumque inane modo proditis animi?
Age, dumque gratię iam fere cuncta tribuitis:
Quid id, oro, non prophani scelus in omne ruitis,
Deus autor ut negetur, simul arbitrium etiam?
pagina 95vItidemque disciplinam procul inde reicitis,
Prope liberum sinentes quid ut prouenit animo.
Minor at ne corrigatur, geminatis dominium,
Vt et una dissipetur simul ecclesia potens,
Breuiterque colligantur bona,
quę struit
hęresis. 70Per eam licet proteruis sine degere legibus,
Probamque institutionem adhuc dediscere penitus.
Veteris frequens subinde fit detestatio uoti.
Plaga tum Germana contra bona coniurat animi,
Vti nobis interirent poli fędera posita,
Rueretque tum
pedentim 71 status inde politicus.
Nouus iste spiritus, quo nimis illicet hodie
Vacat ecce gloriari, proh deum fidem et hominum,
Rei ferme Christianę lues certa et exitium.
Satan ipse, qui recenter resolutus ab Herebo
Agit hos diu bonorum meditatus interitum.
Quis at artibus resistet, tibi si destituimur,
Tuę namque, Paule, partes, ut eo obuius ieris
Probitate moribusque boni et consilio ducis?
Pater, euge nunc reducens eadem ad stabula gregem,
Mediusque res componas, tulerisque dissidium,
Liceat cui ne deinceps Dei in aede esse reprobo
Neque falsa suscitando, nec hostilia temere
Malo more promouendo: necte dissita melior,
Age, sitque et unum ouile, sit amor mutuus ei!
Adhuc restet illibata uetus
aeditio 72 Patrum,
Animus coerceatur
Alemanicus 73 hodie,
Malo temperetque ab ausu Patrum lege cohibitus,
Pecus omne dum recludi fere cernat ouilibus.
pagina 96Age rite nunc locetur bene tutum ab insidiis:
Videasue 74 quem futurum cito,
quęso, rei statum,
Papa Paule, Christianę? Modo conueniat ei,
Vti consensus bonorum stet et integret omnia,
Et eius repente dictis simul imperium audiens
Veterata dum nouabit, famuletur ut operi.
Status iste Christianus foret integer, ut homo
Ratione preditusque simul moleque corporis.
Deus huic enim tetendit super astriferas plagas,
Sola strauit, aequor
addit, 75 fudit aera liquidum.
Modo debitum ergo redde, Pater, hospitium uiris,
Fidei
nihilue 76 ut obstet supremum orbis ad ambitum,
Habeatue 77 terra
cęlo nigra quas referat uices,
Perennet si utrinque Christo data gloria pariter.
pagina 128
Ode78 79 XVII. libri II. odarum
Sume nunc animos, licet
Multa terruerint diu
Pondus grande uidelicet
Criminum reputantem,
Et quis immineat recens
Pęna debita legum.
Ipse [re]m suam agit Deus,
Non est, ut superet, metus
Hostis, et licet omnes
Vna constiterint mali,
Aura, quam cito dissipat,
Qualis bulla peribunt.
Fregit ille Lybem modo,
Nostra tum atterit et malis
Nixa scilicet artibus.
Anne uideris usquam,
[Quęso], peius eo malo,
Illos mactet et eruat,
Esse pręsidio quibus
Debet atque saluti?
Sin adhuc pietas deest,
Vera relligio quidem,
Quam fide penitus Deo
Obstricta quoque debes.
Aede cautius in sacra,
Ne sis fabula turpis
Mordaci populo, notas
Nigras porro nocentibus
Dicta cuius inurunt.
Sed mi quę fuerit satis
Vis, quis oris et impetus,
Quę facundia demum,
Vt modis refera[m] nouis
Missa cęlitus agmina,
Quę legant medio probos,
Cuncta ut noxia perderent?
Terror heu cito sontibus
An uel incubuit modo,
Omnium exitio diu
Vt possessa remittunt,
Quaue deliteant, petunt
Perditas tenebras mali?
Nulla sit mora, protinus
Nequam linquite lucem,
Strictum 82 cernite cuspidem,
Ecce, qui trepidos fodit.
Tuta nulla super fuga
Qua diuerteritis, statim
Sidet arida tellus.
Vrgent scilicet omnia,
Alienaque reddere
Inde uocibus increpant.
Mitram reddite et infulam,
Huc insignia cętera
Improbi ominibus malis
Sed quid ambigui statis?
Vestra non ea, quę malo
More diripitis diu.
pagina 128v
Redde quę rapuisti!
At at ocyus interim
Prome, constet an id palam?
Esse non tua scilicet,
Vnde sed tibi, fur, liber?
Nam tuo haud sapit id pari
Indocto, fatuo, rudi.
Condat at quid enim, uide:
Grande non alias sophos
Cognitum, ac homines quibus,
Noscant uera animi bona,
Format instituitque.
Non tua hęc, reprobum scelus,
Culinis quidem et aleis
Ad natum nihil attinent.
Ast et alter, et alter, et
Alter, copia protinus
Quanta crescit, et alter, et
Alter: at numero nequit
Compręhendi, at neque commodum
Tot metirier areis,
Sic ut non aliundeue
Spectes interitum tibi
Obrutus subita strue.
Nosse cętera sed iuuat,
Cuia
85 sint ea, furcifer,
Profer omnia coram!
Ha, ha, flagitium, quibus
Pollutam intuleris manum?
Subrepsti: quid at hęc, manu
Quę tenes? Citius, scelus,
Pone, quęnam ea symbola?
Non lora hęc? Ea denique
Vitta spinea, clau[us] hic,
Illam at unde tibi crucem?
Proh deum atque hominum fidem!
Quale flagitium hoc tuum,
Coram quod patuit modo?
Maiestatis enim reus
Lęsę fraude teneris.
Attrectare nephas qui[dem]
Impuros ea, tu probr[is]
Nequam exponis at omnibus.
Sed nec de scelere hoc time,
Quisquam ut sumere debeat
Vindictam, ipse aderit cito
Pridem in exilium datus,
Vexatus miseris modis,
Qui reposcet ab hostibus,
Heu, graues nimium uices,
Quando uos trepidos metu
Deturbabit ad Orcum.
pagina 156
Ode88 89 XVIII. loco ultimo 4
Est opus interdum uentis auraque secunda
Veliuolum sulcantibus aequor,
Imbre quoque et pluuiis rastro findentibus uber
Pingue soli, si reddere laetam
Id debet messem, si grandes pampinus uuas,
Stet multo ut uindemia Baccho:
At lyricisque modis et docto carmine, qui res
Et celebrant insignia facta,
Clarius aut maius quid tu modo, Musa, tulisses,
Fata deum quam pandere cantu?
Si mens ipsa Deus, si summa potentia, sane
Et prudentia pręsidet, inde
Quę constant, rebus, si prorsus et optimus idem
Nempe bono regit omnia fine,
Huius opus si nos, iam nostri pectore diuo
Ars residet degitque beata.
Ergo utrumque
agitur 90 nobiscum, prouenit inde
Siue probis seu forte malisue.
Cuique suum ingenium Deus est, si limite certo,
Qua dictat natura, sequatur.
Sin contra potius procul illinc deuius erret,
Ars culpam tibi corrigit omnem,
Stans exercet adhuc dum nosmet pendula tela,
Nec
91 meritis praecisa
respondit, 5 Que posthac uariis
discedens 92 deputat or
[is],
[Vt docuit sapientia Patrum.]
pagina 156v[Interea ludit] turpis male suada libido,
Rarus, qui non peccet, habetur.
Hinc uelut amentes aliorsum abducimur et mox
Heu miseri obrutescimus ultro.
At reuocat punitque simul Deus ipse nocentes,
Sed nobis promissa medelae
Que fuit hora, rei patimur dispendia care
Incertis iam casibus acti:
Iactamus 93 nos uerus homo ludibria factus,
Qui proprium ignorauit honorem,
Et reliquum uitae tenebris uersemur inertes,
Quicquid
94 uult
Abrae 95 lucentes.Quid mirum ergo hodie tot rerum cernere monstra?
Vt 96 facti non degimus olim.
Quamquam a principio haud fuerint exordia tanta,
Creuerunt ea
crimine 97 sensim,
Vt
declinati 98 cleri moresque perirent,
Et sancirent, tuta tyrannis
Quis foret, hinc leges, animi et lustramine spreto
Est late dominata libido.
Omnis quis pridem tibi corruit artibus ortus,
Vt gemit hic oppressus ab hoste,
Qui iugulo occasus hodie ferus imminet ecce,
Nec restat spes ulla salutis.
Nostra ope nam
tantę dudum
via 99 facta
ruina 100 est,
Quo stetimus prius aggere lapso,
Dum Baratro et Furiis Ecclesia prestitit ansam,
[...]tus qua fraude rediuit,