pagina 69vQuid frustra crucior quotidie miser?
Dum cras iam melius polliceor mihi,
Velox labitur aetas,
Nec lux, quę periit, redit.
Et me spes macerat, conficit ac metus
Ca[n]is pauperiem temporibus pati,
Illa et ferre timentem,
Quę mens tristia concipit.
Atqui degere nos noluit anxios,
Qui certis agitat tempora motibus,
pagina 70Quiue et crescere Pheben
Momentis minui ac iubet.
Num pennis uolucres aethera quę secant,
Lęto siue pecus pascua gramine
Rimans horrea condit,
Vitę aut crastina cogitat?
De qua non queritur nostra necessitas,
En natura bonis cuncta fouet suis,
Fungens munere matris
Propter pignora prouidę.
Erumpunt gelidis flumina montibus,
Extinguant rabidam quę miseris sitim,
Glande et plurima campis
Quercus sic
satiat 3 famem.
Hoc uictu ueteres terra aluit uiros,
Nullis cum fuerant pręlia gentibus,
Nec se polluit ulla
Mortalis rabies nece.
At nunc regna, nephas, per facinus parat,
Nec fratris metuit fundere sanguinem
Aetas ultima, finem
Rerum
quę properat
celer. 4Olim propterea Thesiphone furit
Bellonam exacuens, tollit et impia
Terris omnibus arma,
Reges de solio mouens.
Constans usque animi foret
O cui propositum rebus in arduis:
Mittamus populo leues
Curas, quem
7 fugiunt
appositę dapes,Orbes, pectore nec soluitur aestuans,
Cum nox incubuit nigra,
Sed turbant sceleris somnia conscium.
Cęli, montibus Aonum
Conspexi, ueteres quos dederant choros:
Cętus Pieridum hinc mihi
Arrisit, choreis et monuit pedem
Inferre atque ego barbiton
Sumpsi
Pindaricam 9 cum lyricis modis.
Defendam hac tenebris meum
Nomen, sideribus clarus et inserar.
Vates fidis nempe Aeolię nihil
Fasces morabor: transferat, ut lubet,
Fortuna falsa et docta uersis
Culminibus uariare summa.
Fallacis 12 odi munera: postibus
Non mansit ullis, quos adiit semel,
Ignara posthac et redire,
Vt
lachrimas 13 fugiens reliquit.
Summi canentem consilium Iouis
Audire Musam pręstiterit mihi,
Et fata Manesque et profundam
Persephonam arbitriumque fratrum.
Quod si benignus non renuat liram
Phebus, relatum protinus alitem
Spectabit orbis nil timentem
Aeria regione niti.
Rhacusa mecum tunc procul ultimis
pagina 71Notescet oris, qua plaga frigore
Stat pigra inerti, quaque littus
Funditur Oceano supremum,
Saxisque discent appositam mari
Hęrere, nomen non minimum Adrię,
Quantiue circumstant labores,
Heu, lyrici patriam poetę.
Aetas quotannis et renouabitur
Tunc nostra, qualis uel calidus nouo
Cum uere prodiuit rubisque
Pelle recens coluber relicta.
Victura mecum, deuehet erutos
Aruis arator cum cineres patrum,
Non certa seruantis sepulchri
Nomina nec titulos auorum,
Olim iuuentę Pierios mihi
Pręsta recessus, atque animi bonum
Conamen incestare
uita, 14O patria, o genitrixque nostra!
[(4)] Deploratio15 16 in morte Pascasii Primi 1
Ocelle,
17 quas oberrat affluus Adria,
Laphode, insularum, abiens uolo modo te alloqui
Sermone leni maxime et mollissimo,
Vt memoria diu resideat apud te mei,
Ingrata nostrum hospitium aboleat ne dies
Semestre, sedula quo fouebas pręsidem.
Nam mihi nihil tecum extitit querimonię,
Vtrique nostrum nec quid unquam interfuit,
Doleat parum, pęniteat aut facti alterum.
Sed fateor, ex animo moratus sum libens
Tecum fruebarque simul aeris et maris,
pagina 71vQualem facit natura temperiem loco.
Ista ob merita iure equidem amicus sum tibi
Et debeo, quantum potest gnato pater
Optare, caro casta seu mulier uiro,
Et quanta concipere uel animo quis ualet,
Solui at nequit, quod cuique supra opem est suam.
Quicquid tamen fuerit facultatis meę,
Soluam libenter; ualde, seu potero parum,
Totum id tibi dicabitur amico pectore.
Sed te quod
exoratam, 18 id est, mihi nunc uelim
Et multa repeto ingressus iccirco loqui:
Nil triste mihi tecum fuit, nisi id ultimum,
Quod triste, quod amarum, graue et demum fuit.
Non imputo tibi casus et fati hoc malum.
Obiit mihi puer luce, nosti, usus breui:
Erat unicum solatium, modo qui est dolor.
Hunc, hunc sinu liqui tuo, cara hospita:
Dixi male illum – ossa potius, cinerem et leuem.
Lugubris ille dies mihi usque et flebilis:
Heu, quos ciebam, care, singultus, puer,
Lamenta quanta, elata cum pompa, heu, tui
Est funeris! Lachrimis meis equidem haud fides,
Semper
recentes, 19 quis madent misero
genę.
Amica, mollis esto ei, nec te grauem
Sepultus ingestam sibi puer sentiat:
Sic de me abunde merita tu fueris satis.
Ac tu, uale aeternum, patris miseri memor,
Tuaque ad Deum intercessio fac nos iuuet.
Quicquid parentum flagitii nocens
Commissit 22 aetas, nos quid et auximus,
pagina 72Congesta tamen nunc luemus,
Peior auis male nata proles.
Ius fasque dudum
poluimus 23 satis,
Inuisa cunctis cęlitibus manus,
Impune quamuis nostra nequam
Facta diu tulerint inulti.
Quęso, quid ultra iam reliquum manet,
Quo porro nostrum non adiit scelus?
Priuata turpi parta lucro
Perfricuit leuiter pudorem,
Mox rapta more est publica res malo,
Commune uertit quę penitus bonum:
Auso fuerunt tunc habenę
Omne nephas sceleri remissę.
Quod
24 poma carpens debuit addere,
Tantum malorum credidit haud pater:
Excreuit inuectum parumper
Sic uitium cumulo ruendum.
Hostem nocenti cuncta libidine
Poluta 25 nobis constituunt Deum:
Omnis subinde extincta honestas,
Ac ratio periitque uirtus.
Quo fas referri, cum propriis fides
Eiecta pridem finibus exulet,
Cui terga uersę fęda dictu
Exitio subiere rerum?
Hinc regnat olim uis temeraria,
Quę lęta multum fallere simplices
Totius urbis fraude pęnas
Poscit ab immeritis nocentum.
pagina 72vSed te quis Orco debitus, heu, manet
Diuum repostus iam locus hostibus,
Infensus ut qui nil merenti
Nunc patriam premis ut tyrannus?
Impune credis num tibi tam male
Excogitatus quod steterit dolus?
Nescis apertum quodque diuis,
Segne licet, tamen esse uindex
Diuinum et omnem fortius imprimi
Plagam, retardat quam magis ultio?
Ni forte speras posse falli
More leuis populi rudisque?
Impure pęnas pendet inutiles
Non arbitratus iustitiam deum,
Discitque sero, quanta spreuit,
Iam proprio
Phlegyas 26 dolore.
Audi, quod Orco carmen hic integrat
Multum monendis, sed monitis sibi
Frustra, quod aeternum dolebit
Haud pretio redimendus ullo.
Non deos supplex Orientis aurum
Posco, non multam segetem feracis
Daunię, sumptus
29 nihil ultra
parco
Crastina curę,
Spiritum nobis modo si Camęna
Donet et dulcem strepitum modosque
Lesbios: Phębus mihi namque uoti
Summa precesque.
Vatibus cęlos animumque prębet
pagina 73Iupiter, quicquid meditantur, aeuum
Instruit, terras obit et perennat
Alite fausto.
Me iuuat circum liquidos uagari
Amnium lapsus uacuum remota
Valle, secessus nemorum petentem
Non sine cantu,
Qua Deum sacras memorare laudes
Audiar cęlo superis et ipsis,
Iamque terrarum resonante nostris
Vocibus orbe.
Grata mortali generi Diisque,
Non iners, quicquid positum fuisset,
Musa, delectis decorare uerbis
Prouehe cępta.
Cęptum uix sapientię
Intermittere iam quod studium doles,
Absis interea domo
Dum
32 doctore procul luceque
pręuia,
Aspris sentibus explicat
Quę gressum, dociles ponere semita
Dum recta instituit pedem,
Non est, ut nimium hoc excruciet, modo
Non te pęniteat sequi,
Quo dictat ratio nescia decipi.
Stagni
33 nam
bimaris sinum
Inuises, refugit tuta petens deum
[Cę]tus quo pelagi minor,
Exurgit quoties Adria turbidus
pagina 73vTollens funditus aequora.
Id semper tacitum namque silet latus,
Atque altum parat ocium
Circum omni populo segnis inertię
A turbis procul urbium,
Quas miscet temere, heu, ciuicus impetus.
Rimari uacua mente, quid et niger
Intro Tartarus abdidit,
Humani statuens criminis arbitros
Fratres non faciles prece
Molliri, quoties impia uindicant
Pęna facta hominum graui.
Depasci solitos hic nihil auocat
Rerum materia leui,
Suspendisse animumque aetherea plaga,
Et post terga relinquere
Mundum, quo tenebris ulterius Deum
Vestigent uegeti face
Diuina. O utinam liberius uacet
His errare locis mihi!
Sublatus peterem protinus aethera,
Sentiretque procul modos
Nostri iam regio pectinis ultima.
Mens sana tandem quid potius sibi
Optarit a diis optima dantibus,
Si rusticetur fraude nulla
Hęc proprii genii laborans?
pagina 74Primum indigenti commoda prouidens
Vitę parabit, degere scilicet
Curis seorsum quo ualeret,
Si minimum timeat futuro.
Duratque
37 nostrum robur at interim,
Aptos et acri militię facit.
Vt publicam rem, non ita ullum
Sustineat studium decenter;
Aut hostem oportet comminus aggredi,
Perferre muro seu uigilum uices,
Expertum utroque afflicta tandem
Restituit columen futurum.
Non ille contra turpiter auserit
Pręferre honestis uilia, quin fidem
Nec mentis abiurare sanctam
Inuigilans opibus struendis.
Ius fasque nouit scilicet hic suis
Pręscripta seruans omnia finibus,
Exempla morum sic rescribit
Cuncta docens melius uetustis,
Secreta quęrit seu quoties deum,
Et nemo cęlos hoc leuior petat,
Vt terga pennis mox opertus
Sidera iam subeat uolucris.
Cęli, quod olim iam bene cognitum,
Alto recessu te
Sipari 38 tenet,
Hoc ocio heroas sequentem
Esse deos meritis adeptos:
Docto recondis pectore seculi
Quęcunque prisci scripta
reliquerit, 39 pagina 74vSic instruens aeuum futurum,
Canities ueneranda patrum.
Non hinc profectum segnities capit,
Paruo sed alter mox labor excipit
De more piscantem phaselo,
Siue operas potius reuisis,
Quascunque ponit uillicus impiger,
Vates et ad nos tu, quoties libet,
Non imperitus ducis artis
Collibus Aoniis Camęnas.
Hinc
40 Graia tellus et Latium simul
Debent labori non minimum tuo,
Quod factus interpres Pelasgis
Reddis eos celebres Latinis.
Stratis exiliens dicere carmina
Quę nunc digna tuis laudibus ordiar,
Dum sol iam reuehit purpureum diem
Promens Oceano iubar?
Quam late radios urbibus et iugis
Diffundit roseo uertice largiens
Tam dulci populos munere perfrui
Exposcitque operas uiros,
Ingens, Virgo, tui gloria nominis,
Grandem post genitum terra hominum genus
Et grandem referens aethere permeat
Vox una ac eadem omnium:
Qua condit nitidum sub pelago diem,
Et qua sol oriens gentibus emicat,
Ac duro Boreas unde uenit gelu,
Auster quoue recesserit,
pagina 75Flammis perpetuis Aethiopas fouens,
Te matrem
celebrat, 43 uirgineum decus,
Cui partu sobolis restitit aedito
Diuinę solida fide.
Te cuncti uocitant matrem inopum, Dea,
Tu sontum columenque, unica tu salus
Terrarum et mediis fluctibus anchora
Turbantis populos maris,
Et pręconia cum millia suppetant
Tot laudum, unde tamen protinus auspicer,
Mens incerta quidem nutat et ambigit
Lasso diuite copia.
Mirari potius num libeat modo
Ortus, Virgo, tuos, plurima cum licet,
Prorsus quęue parentum probitas fuit,
Quę gentis series tuę?
Te
44 culpę maculis tersit ab omnibus
Vis sancti aligeri matris in alueo,
Defensam potius credere seu iuuat
A casu nocuo satam.
Vtcunque eximiis prędita dotibus
Magno deligeris candida muneri,
Summi conciperes quę sobolem Dei
Mater, cuius eras opus.
Salue, cęlitibus uel uenerabilis,
Exorsi auspiciis te canimus bonis,
Quam matrem incolumis virginitas tulit.
Terrę non semel at mihi
Et regina poli, Virgo, uocabere,
Vt certa populos nunc ope sospites,
Tollas Christicolis pręlia gentibus,
Tandem pace frui sinas.
Iam iam, Diua, precor, respice
suplices 45Afflictos populos, qui miseri iacent,
Totque et tam uariis cladibus obruti,
Et pęnas scelerum luunt,
Infensum sibi quis reddiderant Deum,
Et
46 iam
si memores quotidie iuuat
Voto tam tenero, Virgo, salus tua,
Vt non dicere desinant:
O cunctis penitus prędita gratiis,
Sexus fęminei denique gloria,
Aequum cui uigeat par neque germini
Torquenti omnia dextera,
Hos tu, Virgo potens, neu modo deseras,
Da tandem sceleris pęniteat sui,
Quos Martis furor exercuit hactenus,
Et cuncta hinc prohibe mala!
Mutaris etsi, barbite, tu modos,
At non habebis, quod melius feras,
Quę Spiritu fęcunda sancto
Virgo manens peperit Tonantem.
Terraque grandis, grandior aethere
Sublimis inter cęlicolas sedet
Haustos tot incassum labores
Inde diu miserata nostros,
Non iure seruato ordine pergere
Humana nullo, uim dominarier,
Atque ima misceri supremis,
Inde tamen ruitura sensim.
Et nunc tuentem tot mala gentium,
Succurre terris, o genitrix Dei,
Iam fas sit implorare tandem,
Rebus opem dederisque lapsis.
pagina 76Has Diua uoces o utinam audiat,
Vt uim retundens comprimat hostium
Et claudat Orco
iam 49 repulsos,
Quo retrahunt animas nocentum.
Exorsus at nunc te, Dea, quam ualent
Vires, citabo, te quoque desinens:
Si negligas, spes nulla restat
Et miseri penitus perimus.
Si leui pluma posita per armos,
Longum iter quo te minimum fatiget,
Transigas auras tenues repente
Redditus ales,
Inde mox terras peragraris omnes,
Moxque cęlestes adeas recessus,
Nactus haud usquam fueris
Parenti 51Par neque maius.
Quę nouem menses utero Tonantem
Gessit, o toti ueneranda mundo,
Da tuas nobis celebrare digno
Carmine laudes!
Da modis partum lyricis referre,
Vt sinu fundis, Dea, uirginali,
Qui Patri aeterno generatus ortu
Prodit, et ambo
Mutuo ut rursus redeunt eodem,
Et par ac unum penitus manendo
Iam uices seruent bene prorsus esse
Alter et idem.
Vnico spirant simul inde riuo,
Protinus rerum pene fędus unde
Omne sancitur, propriosque ductus
Tertius addit.
pagina 76vO salutandum mihi numen usque,
Cognitam nulli speciem reconde
Nunc tui uultus animo precantis,
Corque refinge.
Nube qua nostro generi remota
Certus appares, liquidoque prorsus
Summa purgatis animis potestas
Nosceris ipse.
Cęlitus quin et uarii redundant
Lucis aduectę radii subinde,
Mentis et maior solito resurgit
Captus amantis,
Inseri sacrę choreę deorum.
Tunc, licet, mirans superos tuebor,
Sed Dei matrem dominamque mundi
Amplius unam
Cęteris sublime feram canendo:
Maximam cęlo memorabo uates,
Maximam rursus repetamque totis
Te, Dea, terris.
O qui me statuat choris
Cęlestum, ut liquido conspicerem, latent
Quęcunque abdita sensibus,
Non me deficeret uox adamantina,
Omnis sub cytharę modis
Mundi ut protinus et carmine Lesbio
Dictis machina perstrepat
Accentusque meos ultima sentiant.
Illustri positus loco
Cantarem: miseri, tramite qui poli
Diuertunt stabili bono
Fraudati, ah miseri, qualia linquitis,
pagina 77Dum fortuna fugacibus
Imponit stolidis decipiens bonis!
Hic, hic uera uigent bona,
Mortalem exsaturant quę penitus famem,
Erroresque potentia
Humanis uarios pellere mentibus.
Sed quo uis rapit insita
Illapso stupidum lumine numinis,
Certo condita robore,
Quod primo posuit, quodque tenet modo,
Iam iam pergere nos iuuat,
Quo iam non leuium mens hominum capit.
Prodest abdita persequi,
Vrgent quo choreas agmina cęlitum.
Raptus protinus inferor,
Claro proluitur mens ubi lumine:
Hic terna facie Deus
Miris attonitum cum radiis trahat.
Factum suspicio nouum,
Vestiri fragili carne hominis Deum,
Qui claustra addidit inferis,
Vectes oppositos quique adimens polo
Mox signo posuit crucem,
Quo uirtus studeat tendere peruicax.
Cerno hic non aliud minus,
M[ens] tota imbuitur Virginis ut Deo,
Cui manans uterum boni
Repleuit subito gratia Spiritus.
Mater substitit hinc simul
Et Virgo maculis protinus omnibus
Defensa ac misera lue,
Vt concepta fuit matris in alueo.
pagina 77vHęc nos ceu clipeus tegit,
Hostili quoties aggredimur dolo,
Cęlo docta reducere
Destructi sceleris compede liberos.
O nostri generis decus,
Per tete et numerus iam didicit deum
Augeri, est hominum simul
Gens inter superos reddita clarior.
Salue, haud dicta mihi semel,
Et dicenda quidem post quoque sępius,
Sensus si modo rexeris
Tu uatis, tenui et uim dederis sono,
Vt
pręsentibus hęc fiant
2 Et iucunda simul carmina posteris!
Ode54 55 XIII: phaleution
O nostri generis nitor decusque,
Vellem, Virgo, tuas referre laudes,
Et quam pectora, quam ualentque uires,
Te totis hodie sonare terris
Et cęlo lepido uocare uersu.
O nostros miserata iam labores,
Tot succurre malis benigna clemens,
Ac circum improuidi quibus, tuere,
Hostis cingimur artibus maligni!
Astus tu, Dea, dissipa dolosos,
Quis nos exitio malo feroque
Irretire modo
impetit 56 misellos,
Et tutos dederis frui quiete.
Quę iam compositos Deo reducat,
O quicquid fere conditum potenti
Stat dextra, nitet et decenter ore,
Regina et domina, expedi periclis,
pagina 78Quis dudum premimur tot inter aestus.
Fac tandem reduces locis piorum
Te plena resonare uoce, Virgo!
O spes unica, mater o reorum,
Quę nos e mediis rapis
procelis, 57
Lassos sedibus et locas beatis,
Cuius nunc ope liberamur Orco,
Atque his inserimur deum choręis,
Omni o prędita dote gratiisque
Nobis perpetuoque, Diua, salue,
Et regno foueas Dei receptos!
Regum progenies, sanguis et inclytę
Gentis, quę meritis exsuperas auos,
Et quam Tartarus horret
Cęlesti positam throno,
Sedem celitibus celsior omnibus
Nunc euecta tenes aethereis plagis
Circum lumine multo
Pręcinctam et propria die.
Hęsit principio qui tibi Spiritus,
Nunquam uisceribus, Virgo, tuis abit,
Et tete Deus ipse
C[a]ptus haurit in abditos,
Quo tu rapta quidem protinus in Deum
Tota absorberis, examina cęlitum,
Hinc est, quod tibi laudes
Tam raris recinunt modis;
Hinc est, continuo quod populos iuuas,
pagina 78vHinc quęcunque malis pręhensa periculis
Pugnat turba procelis,
Quod pandis miserę sinum.
Nunc accepta sacris o thalamis Dei
Sis tutela meę, Virgo, precor, domus.
Solers consule nostris
Rebus commoda prouidens,
Vitę ut, quicquid opus, deficiat nihil,
Et nostri teneris liberi ab unguibus
Recto assuescere discant,
Ac omni abstineant malo,
Castis solliciti moribus imbui,
Vt uera dociles educet in fide
Vsque ecclesia mater,
Dux mortalibus, aetheris
Quo summo ualeant quę posita est iugo
Palmam non facili tramite persequi,
Dum uictoria tempus
Hoc certaminis admonet.
In quo curriculi puluere sordidis
Spectator Deus est et simul arbiter,
Functus Marte supremo
Qui nos prouocat instruens
Ostentatque graui, pręmia quę tulit,
Servati erga suos officii cruce,
Rumpentique iter alto
Quam magno steterit sibi,
Cęlestem patriam nempe petentium,
Quod duris teritur rite laboribus,
Qui pręscripta Magistri
Obseruant stabili fide.
pagina 79Diuino uellem purgari lumine uates,
Aetherios ut protinus haustus
Mens caperet, subeatque meos uis enthea sensus,
Ieseidem 60 tunc qualis adibat,
Cum caneret neruis et grandi uoce Tonantem
Certa aeuo pręscribere fata.
Namque sono pondus si nostro accesserit unquam,
Vt ualeam sublimia ferre,
Indictum atque recens presens mirabitur aetas
Me lyrico depromere cantu,
Et prorsus sumi laudes ac Virginis acta
Materiam mihi pectinis arti.
Scilicet inde Deo suscepta exordia rerum,
Vt proles primęua uetusto
Demitti solio uoluit supplexque Parenti
Sic altaria ponere terris.
Illo delectam Mariam Deus ipse parauit,
Quali nil pręstantius esset,
Humanum fieret concepta in Virginis aluo
Quo germen Sapientia cana.
Huic
61 igitur nitidos
cęli contexuit orbes,
Firmauit fundamina terrę:
Diffudit tumidis huic fluctibus Amphitriten,
Atque leues circum ligat auras,
Et super influxit decurrens purior ignis,
Ac structa est sic machina mundi.
Quin
62 acies etiam duxerunt ordine iusso
Sub propriis superum agmina signis,
Quę solido constant per mutua uincula nexu
In uarias diducta cohortes.
pagina 79vInde cohit tribus castris exercitus unus
Ingenio pręsignis et armis,
Qui pulsu simul ad clipeos et uoce perenni
Exceptam te, Diua, secutus
Sedis
inaccesę 63 ad solium terrestribus ultro
Multa plagis suffragia pręstat.
Hinc passim manat prędiuite copia cornu
Et tellus fęcunda redundat.
Inde canunt: »Salue, cui germinat ubere, quicquid
Omnipotens produxit in auras«,
Atque »Deo hęc ingens hodie sit gloria prorsus,
Quod remanes, quem gignis, alumna!«
Ode64 XVI. In obitu Augustini Putei cognati mei in Britannia obeuntis
Nobis ademptum uenit ab ultimis
Rumor Britannis te, miserę luis,
Ereptus Augustine, frustra
Exitio patrioque cęlo:
Nostrę 65 quod annum pestiferum inuehit
Vrbi, sub umbras mors eadem tulit
Gentes ad extremas remotum
Ciuibus annumerans peremptis.
Nil cautum in horas est homini satis:
Fors cęca uersat terrigenum uices,
Gnauum ac inertem miscet una
Pręcipitans pariter necansque.
Impubis urges tendere, quo prius
Virtus uocabat mascula, prospicis
Dum mente prudenti futura,
Remque domus satagis paternę
pagina 80Augere solers; hinc Venetos petis,
Insigne nomen unde domum refers,
Peculium commune ditans
Composita
66 ratione
fratrum.Pręnsus procellis Santonico mari
Vt frater alto naufragus enatat,
Postac iter longum peroso
Hospitium Venetum relinquis,
Illoque migras, arbitrio quidem
Rebus gerendis, si bene iuueris,
Iam promoueri posse quęstus.
Satque ita consuluisse proli
Paruę nepotum, quo recidit tamen
Spes tanta nobis, omnia gaudia
En mors inexpectata uertit,
In misero posuitque luctu
Longum dolentes, quę neque terminum
Sęuo dolori nouerit addere
Deflentibus casus tuos, ceu
Compare flet uiduata turtur.
Hęc et futuro mors memorabitur
Aeuo, chelis dum pulsa remurmuret,
Questusque nostros ad nepotes
Fletus atrox cythara remittet.
Conatus ingens, o generosa mens,
[Tor]pere segni nescius ocio,
Contendis, Augustine, ad Anglos,
Hoc animo memorande multum,
Complexus olim quo decus inclytum
Non pęnitendis uincere gloriam
Factis peroptabas auorum,
Clarus opum celebrisque famę.
pagina 80vQuin et
Rigusse 67 proposito tuo
Gaudebat, olim quę Puteę dedit
Cognomen hoc illustre genti,
Ingenuam peperitque prolem.
Congressa
68 non
69 hęc diriguit uiro,
Vultus ferebat dum clipeo feros,
A cęde natarum reuerso,
Aethiopis
70 genus usque
Phorci.Hęrebat olli consilio comes
Pallasque nec non Mercurius celer,
Forma Rigusses quando captus
Totus iners rediitque mollis.
Hinc pectus audax rebus in arduis
Et sensus ingens post genitis uenit,
Multos iuuandi tum uoluntas,
Segnitię impatiensque uirtus.
In
71 prolis, inquam, more fideliter
Priscę refertur semen originis:
Virtutis exemplo esto macte,
Tarde nepos uenienti in aeuo!
Dum tu carmina testudine personas,
Perdulcem strepitum sic fidibus ciens,
Vt dudum lyricen pectine suscites
Oblitam, tenuis tollis ad aethera
Laudes ingenii, sideribus meum
Cantu Pindarico nomen et inseris.
Maioresque tamen quis meritis ferat
Laudes, ut superis infima misceas,
Componasque hominum cęlitibus genas?
Sed nos exigui, ut cętera, Lesbię
pagina 81Indocti citharę uix tulimus graui
Pertentare modos insolitos lyra,
Vt simplex animum significem tibi,
Et semper memorem pollicear fore
Ardentis celebrem carmine reddere,
Et quamuis oneres plus quam humeri ferunt.
Sed qui me subito nunc rapit impetus?
O si mente noua quis modo redditum
Sublimem statuat Castalio iugo!
Seclis eruerim protinus, Apuli
73Insignes animi ut floruerint bonis,
Et quam tu nebulis altius exeras
Pręcinctum uiridi nunc hedera caput.
Non, si leęnam saltibus abditis
Ad tempus olim detinet ocium,
Dum fęta languescit putatque
Dum soboli tenerę timendum,
Sic usque tutum post fuerit quoque
Errare siluis inualido gregi,
Durarit ut dentes iuuenta,
Exacuat positos et ungues.
At stabit ultro non modicus timor,
Horrescat altum quo fremitu nemus,
Dum strage iam multa docebit
Cęde suos satiasse natos.
Vir perspicaci consilio uigens
Pridem latenti prospiciet malo,
Rebusque opem quęret remotis,
Ne subitę feriant ruinę.
pagina 81vO sępe multum iam moniti mihi,
Quid quale pectus non geritis decet?
Vngue haud recedentes honesto,
Pręnitidi pietate et armis,
Sat iam furori, proh facinus, datum,
Iusti sat haustum sanguinis insuper,
A quo abstineri lex iubebat,
Sat penitus male temperatum.
Itum per omne est flagitium licet,
Primumque sacris
poluerit 75 manum
Infamis aetas, nec subinde
Publica res tenuit rapacem,
Atque arma fędo sunt sceleri data, ut
Insigne munus conciderit simul,
Ex quo decusque nominumque
Tot tituli prodiere pridem.
Quę culpa quanti iam miseris stetit,
Non lege quando debita uindici
Ausu proteruo impurus arma
Iusticię male rapta cinxit?
Nam
76 testis horum Ianua turpiter
Exposta prędę Romaque, cum modus
Seruatus haud rapti necisque.
Non habita est ratio pudoris:
Capta quid intactum urbe remanserat?
Ipso relatu uel miserabile,
Abducitur phanis sacerdos,
Obsequio meruitque turpi.
Ast, oro, tandem quid reliqui fuit?
Quo uis feratur barbara, restitit
Nil integrum Turcę furenti,
Lęderet ut grauius fideles.
pagina 82Non ergo mirum, regna subegerit
Si Christiani tot modo limitis
Maumetus, et peiora semper
Horribilis, ferus et minetur.
Nam pulsa terris Iustitia et Fides
Fas omne secum protinus abstulit:
Exinde coniurata plebes
Currit in exitium uicissim.
Opleta 77 nuper
cędibus omnia,
Stragem nec unam uidimus urbium
Et fęda tot dictu patrata
Scilicet opprobrio deorum.
Ac ut futuro prouideas semel,
Refert id, inquam, rebus et expedit,
Impulsa sustentes sagaci
Consilio et teneas ruinam.
Atque hoc adorto quamlibet arduum,
Sed Christianis ni pietas tamen
Sincęra, ni desit fidesque,
Pollicear fore cuncta prompta.
Dum tempus ergo, ni bene consulas,
Hauri hoc uel unum, nobilium cohors
O principum consulta, posthac
Forte diu dolitura frustra!